Bakanlar Kurulunca yayýmlanan Yatýrýmlarda Devlet Yardýmlarý Hakkýnda 2002/4367 Sayýlý  Karar (R.G.: 9/7/2002; 24810) ile genel olarak yatýrým teþvikleri olarak bilinen konularda bazý düzenlemeler yapýlmýþtýr. Söz konusu Karar, konuya iliþkin olarak daha önce yayýmlanan 2002/1821 ve 2002/3699 sayýlý Kararlar ile 2001/2698 sayýlý Kararýn geçici 1 inci maddesini 9/7/2002 tarihi itibariyle yürürlükten kaldýrmýþ bulunmaktadýr.

 

2002/4367 Sayýlý Bakanlar Kurulu Kararýnda yer verilen konulardan, daha önceki Kararlara göre farklýlýk göstermeleri nedeniyle dikkatinize sunmayý uygun gördüklerimize, kendi yorumlarýmýzla birlikte aþaðýda yer verilmektedir.

 

1. Özel Amaçlý Bölgeler  

Kararname destek unsurlarýndan yararlanma bakýmýndan yapýlacak ayýrýmda dikkate alýnmak üzere “özel amaçlý bölgeler” tanýmýna yer vermiþtir. Buna göre özel amaçlý bölgeler; endüstri bölgeleri, teknoloji geliþtirme bölgeleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlýðýnca                              belirlenen özel organize sanayi bölgeleri ve küçük sanayi sitelerinden oluþan organize küçük sanayi bölgeleri dahil organize sanayi bölgelerini ifade etmektedir.

 

Karar çerçevesinde yatýrýmlara saðlanabilecek destek unsurlarý þunlardýr:

 

a) Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnasý,

b) Yatýrým indirimi,

c) Katma Deðer Vergisi istisnasý,

d) Vergi, resim ve harç istisnasý,

e) Kredi tahsisi.

 

Ayrýca yatýrýmlar, diðer Kanun ve Bakanlar Kurulu kararlarýnda teþvik belgesine baðlý olarak öngörülen destek unsurlarýndan da yararlandýrýlabilir.

 

Yatýrýmlarýn yararlanabileceði destek unsurlarý önceki Kararlarda yer verilenlerin aynýsýdýr.

Destek unsurlarýnýn uygulanmasý açýsýndan yöreler; geliþmiþ, normal ve kalkýnmada öncelikli yöreler olmak üzere üçe ayrýlmýþtýr. Bu ayýrýma Sirküler sonunda yer verilmiþtir.

Destek unsurlarýndan, Hazine Müsteþarlýðýnca (Teþvik ve Uygulama Genel Müdürlüðü ve Yabancý Sermaye Genel Müdürlüðü) belgesine baðlanan;

 

a) Kalkýnmada öncelikli yörelerdeki yatýrýmlar,

b) Normal yörelerdeki yatýrýmlar,

c) Geliþmiþ yörelerde Bakanlýkça yayýmlanacak tebliðlerle belirlenecek yatýrýmlar ile,

d) Yöre farký gözetilmeksizin özel amaçlý bölgelerde yapýlacak yatýrýmlar yararlanabilir.

 

Geliþmiþ yörelerdeki özel amaçlý bölgelerde yapýlacak yatýrýmlar, münhasýran geliþmiþ yörede uygulanan kýsýtlamalara tabi deðildir.

Teþvik belgesi düzenlenebilmesi için, yatýrýmý gerçekleþtirecek þirketi temsil ve ilzama yetkili kiþilere ait imza sirküleri, þirket kuruluþunu gösterir Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi (kurulacak þirket adýna yapýlan yabancý sermayeli yatýrýmlara ait müracaatlarda aranmaz), yatýrým bilgi formu ve eki bilgi ve belgeler ile bütçeye irat kaydedilmek üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasý nezdindeki Saymanlýk hesabýna yatýrýlan meblaða ait makbuz ile birlikte;

 

a) Kredi tahsisi desteðinden yararlanabilecek yatýrýmlar dýþýndaki imalat ve tarýmsal sanayi sektöründe yapýlacak sabit yatýrým tutarý 4 trilyon Türk Lirasýný aþmayan yerli sermayeli yatýrýmlar için (TOBB'nin görüþü alýnarak Müsteþarlýk tarafýndan tespit edilen) ticaret ve sanayi odalarýna, 

b) Diðer yatýrýmlar ile yabancý sermayeli yatýrýmlar için Müsteþarlýða, müracaat edilmesi gerekmektedir.

 

Teþvik belgesi kapsamýnda yapýlacak yatýrýma, yatýrýma baþlama tarihinden itibaren 1 yýl içinde baþlanýlmasý esastýr. Mücbir sebep veya fevkalade hal durumlarýnda bu süre Müsteþarlýkça deðerlendirilerek uzatýlabilir. Yatýrýma baþlama tarihinden itibaren belirlenen süre içinde yatýrýma baþlanýlmamasý halinde teþvik belgesi iptal edilir.

 

5. Teþvik Belgesine Baðlanabilecek Asgari Sabit Yatýrým Tutarlarý 

Yatýrýmýn, teþvik belgesine baðlanabilmesi için asgari sabit yatýrým tutarýnýn;

 

a) Kalkýnmada öncelikli yörelerde yapýlacak yatýrýmlarda 200 milyar Türk Lirasý,

b) Diðer yörelerde yapýlacak yatýrýmlarda 400 milyar Türk Lirasý,

 

olmasý gerekmektedir.

Bir önceki Kararda, geliþmiþ bölgelerde yapýlacak yatýrýmlar için asgari tutar 600 milyar TL olarak uygulanýyordu.

 

Finansal kiralama þirketleri aracýlýðýyla yapýlacak yatýrýmlarda, finansal kiralama þirketleri için aranacak asgari sabit yatýrým tutarý bu miktarlarýn %25'i kadardýr.

 

6. Teþvik Belgesi Baþvuru Ücretleri 

Teþvik belgesine iliþkin müracaatta, bütçeye irat kaydedilmek üzere Türkiye Cumhuriyet  Merkez Bankasý nezdindeki Saymanlýk hesabýna;

 

a) Kalkýnmada öncelikli yörelerde yapýlacak yatýrýmlarda 200 milyon Türk Lirasý,

b) Diðer yörelerde yapýlacak yatýrýmlarda 400 milyon Türk Lirasý, yatýrýlmasý zorunludur.

 

Ýlgili Odalara müracaat edilmesi halinde; yukarýdaki tutarlarýn 100 milyon Türk Lirasý ilgili Oda hesabýna, kalan tutar ise bütçeye irat kaydedilmek üzere Saymanlýk hesabýna yatýrýlýr. Ýlgili Odalarca teþvik belgesi ile ilgili olarak tamamlama ekspertiz ücretleri dýþýnda yapýlacak diðer iþlemler için baþka hiçbir isim altýnda ücret talep edilemez.

Teþvik belgesi veya eki listelerin zayi olmasý nedeniyle yatýrýmcý tarafýndan yeniden tasdikinin talep edilmesi durumunda; her bir belge için teþvik belgesinde yazýlý toplam yatýrým tutarýnýn %0.2'si oranýndaki meblað bütçeye irat kaydedilmek üzere Saymanlýk hesabýna yatýrýlýr. Bu meblað, her bir belge itibarýyla 200 milyon Türk Lirasýný geçemez.

 

Teþvik belgesi kapsamýndaki makine ve teçhizat ithalatý, yürürlükteki Ýthalat Rejimi Kararý gereðince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonundan istisnadýr. Ayrýca, makine ve teçhizat bedelinin %5'ini geçmemek kaydýyla yedek parçalarýn ve Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonundan istisna edilmek kaydýyla yeni model üretimine yönelik otomobil ve hafif ticari araç yatýrýmlarýnda yatýrým dönemi içerisinde kalmak ve 1 yýldan daha uzun süreli olmamak üzere CKD aksam ve parçalarýnýn ithali teþvik belgesi kapsamýnda uygun görülebilir.

 

Ancak, binek araçlarý, otobüs, çekici (Euro I, Euro II, Euro III veya Euro IV normlarýna uygun yeþil motoru haiz olanlar hariç), yedek parça, treyler (frigorifik olanlar hariç), mobilya, yat, motorbot, kamyon (off road-truck tipi ile karayoluna çýkmasý mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç), transmikser, kesintisiz güç kaynaðý, beton santralý, forklift, beton pompasý, inþaat malzemeleri, porselenden ve seramikten mamul sofra ve mutfak eþyasýnýn teþvik belgesi kapsamýnda ithal edilmesi halinde yürürlükteki Ýthalat Rejimi Kararýnda öngörülen oranlarda Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu tahsil edilir.

 

Karar çerçevesinde teþvik belgesi kapsamýnda hammadde, ara malý ve iþletme malzemesi ithal edilemez.

Ýthalat Rejimi Kararý uyarýnca yayýmlanan "Eski, Kullanýlmýþ veya Yenileþtirilmiþ Olarak Ýthal Edilebilecek Maddelere Ýliþkin Teblið" hükümleri uyarýnca ithali mümkün olan kullanýlmýþ makine ve teçhizat (karayolu nakil vasýtalarý hariç), bölgesel ve sektörel kýsýtlamalar da gözönüne alýnarak proje bazýnda yapýlacak deðerlendirme sonucunda teþvik belgesi kapsamýna dahil edilebilir. Bunun dýþýnda Ýthalat Rejimi Kararý uyarýnca ithaline izin verilen kullanýlmýþ makine ve teçhizatlar ayrýca bu Karar kapsamýndaki destek unsurlarýndan yararlandýrýlmaz.

 

Karar kapsamýnda aþaðýdaki yatýrýmlar özel önem taþýyan sektör yatýrýmý olarak tanýmlanmýþtýr:

 

a) Normal yörelerde yapýlacak bütün yatýrýmlar,

b) Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar,

c) Yöre farký gözetilmeksizin;

-   Küçük ve Orta Ölçekli Ýþletmelerin (KOBÝ) yatýrýmlarý,

-   ar-ge yatýrýmlarý,

-   çevre korumaya yönelik yatýrýmlar,

-   enerji dahil alt yapý yatýrýmlarý,

-   eðitim yatýrýmlarý,

-   saðlýk yatýrýmlarý,

-   turizm yatýrýmlarý,

-   maden istihracýna yönelik yatýrýmlar,

-   biliþim teknolojisi yatýrýmlarý,

-   yazýlým geliþtirme yatýrýmlarý,

-   genel amaçlý rehabilitasyon merkezleri ve huzurevleri yatýrýmlarý,

-   gemi ve yat inþa yatýrýmlarý,

-   tersane yatýrýmlarý,

-   uçak ve helikopter yatýrýmlarý,

-   elektronik sanayi yatýrýmlarý,

- Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu veya Türkiye Bilimsel ve Teknik Araþtýrma Kurumu tarafýndan belirlenen öncelikli teknoloji alanýnda yapýlacak yatýrýmlar,

-   özel amaçlý bölgelerde yapýlacak yatýrýmlar,

- ileri teknoloji gerektiren, katma deðeri yüksek, vergi gelirleri ve istihdam artýrýcý özelliklerden en az birini içeren ve sabit yatýrým tutarý 50 milyon ABD Dolarý karþýlýðý Türk Lirasýnýn üzerindeki yatýrýmlar.

 

Bir önceki Kararda özel önem taþýyan sektör yatýrýmý kapsamýnda sayýlan teknopark ve teknoparklarda yapýlacak yatýrýmlar bu Kararda özel önem taþýyan sektör yatýrýmý kapsamýna alýnmamýþtýr. Diðer yandan önceki Kararda yer almayan endüstri bölgeleri ve teknoloji geliþtirme bölgelerinde yapýlacak yatýrýmlar özel önem taþýyan sektör yatýrýmý kapsamýna alýnmýþtýr.

Karar kapsamýnda teþvik belgesine baðlanmak suretiyle yapýlacak yatýrýmlar için yatýrým indirimi oraný;

 

a) Geliþmiþ yörelerde yapýlacak yatýrýmlar için %40,

b) Özel önem taþýyan sektör yatýrýmlarýndan;

(i) Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar, özel amaçlý bölgelerde yapýlacak yatýrýmlar ile yöre farký gözetilmeksizin diðer özel önem taþýyan sektör yatýrýmlarý için %100,

(ii)Normal yörelerde yapýlacak diðer yatýrýmlar için %60,

c) Kalkýnmada öncelikli yörelerde yapýlacak yatýrýmlar için %100,

d) Uluslararasý rekabet gücü kazandýracak, yüksek teknoloji gerektiren, katma deðeri yüksek, vergi gelirleri ve istihdam artýrýcý özelliklerden en az ikisini içeren ve 250 milyon ABD Dolarý karþýlýðý Türk Lirasýný aþan sýnai yatýrýmlar için yöre farký gözetilmeksizin %200,

 

olarak uygulanýr.

 

Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar; Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakýr, Hakkari, Hatay, Kars, Mardin, Muþ, Siirt, Þýrnak, Tunceli ve Van illerinde yapýlacak sabit yatýrým tutarý 3 trilyon Türk Lirasýnýn üzerinde ve en az 75 kiþilik istihdam saðlamaya yönelik komple yeni

yatýrýmlardýr.

 

Bu esaslar çerçevesinde düzenlenen yatýrým indirimi oranlarý yatýrým cinsleri ve yöreler itibariyle Sirküler sonunda belirtilmiþtir.

Aþaðýda belirtilen konular için, Müsteþarlýkça uygun görülmesi halinde teþvik belgeli veya belgesiz olarak kredi tahsis edilebilir.

 

a) Araþtýrma-geliþtirme yatýrýmlarý,

b) Çevre korumaya yönelik yatýrýmlar,

c) Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu veya Türkiye Bilimsel ve Teknik Araþtýrma Kurumu tarafýndan belirlenen öncelikli teknoloji alanýndaki yatýrýmlar,

d) Teknoloji geliþtirme bölgelerinde yapýlacak yatýrýmlar,

e) Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar (Bu fýkranýn a, b, c ve d bentlerinde belirtilen konulardaki yatýrýmlar ile bölgesel ve sektörel kýsýtlamalar uygulanan yatýrým konularý hariç olmak üzere, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakýr, Hakkari, Hatay, Kars, Mardin, Muþ, Siirt, Þýrnak, Tunceli ve Van illerinde yapýlacak sabit yatýrým tutarý 3 trilyon Türk Lirasýnýn üzerinde ve en az 75 kiþilik istihdam saðlamaya yönelik komple yeni yatýrýmlar),

f) Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar kapsamýndaki illere ve geliþmiþ yörelerden kalkýnmada öncelikli yörelere ve özel amaçlý bölgelere taþýnacak yatýrýmlar,

    Bu kapsamda ar-ge yatýrýmlarý, çevre korumaya yönelik yatýrýmlar, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu veya Türkiye Bilimsel ve Teknik Araþtýrma Kurumu tarafýndan belirlenen öncelikli teknoloji alanýndaki yatýrýmlar ile bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar kapsamýndaki illere ve geliþmiþ yörelerden kalkýnmada öncelikli yörelere ve özel amaçlý bölgelere taþýnacak yatýrýmlar için tahsis edilecek kredi miktarý Bakanlýkça yayýmlanacak tebliðle belirlenecek harcamalarýn %50'si kadar olup, 400 milyar Türk Lirasýný geçemez.

Bölgesel geliþmeye yönelik yatýrýmlar için tahsis edilecek yatýrým kredisi miktarý sabit yatýrým tutarýnýn %30'u kadar olup, bu miktar 4,5 trilyon Türk Lirasýný geçemez.

g) Daha önce 7/11/1996 tarihli ve 96/8905 sayýlý, 26/2/1999 tarihli ve 99/12477 sayýlý, 9/4/1999 tarihli ve 99/12655 sayýlý, 22/11/2000 tarihli ve 2000/1721 sayýlý Bakanlar Kurulu kararlarý kapsamýnda yatýrým ve/veya iþletme kredisi kullandýrýlan yatýrýmlar ile bu maddenin diðer bentleri kapsamýnda kredilendirilen yatýrýmlar hariç olmak üzere; kalkýnmada öncelikli yörelerde imalat sanayi, tarýmsal sanayi ve madencilik konularýnda;

(i) Yapýlacak yatýrýmlar için, bölgesel ve sektörel kýsýtlamalar dikkate alýnarak yatýrým ve/veya iþletme kredisi,

(ii) Mevcut olan ve asgari 50 kiþilik istihdamý ve iþletme sermayesi yetersizliði bulunan tesisler için, bölgesel ve sektörel kýsýtlamalar dikkate alýnmaksýzýn iþletme kredisi,

Bu kapsamda tahsis edilecek yatýrým kredisi miktarý faizsiz sabit yatýrým tutarýnýn %50'si kadar olup bu miktar 500 milyar Türk Lirasýný, aracý bankaca iþletme sermayesi yetersizliði de dikkate alýnarak tespit edilecek iþletme kredisi miktarý ise 200 milyar Türk Lirasýný geçemez. Yatýrým ve iþletme kredisinin birlikte kullanýlmasý halinde toplam kredi miktarý azami 700 milyar Türk Lirasýdýr.

   

Bu krediler, tahsis edilen yer ve amaç dýþýnda kullanýlamaz. Bu kredilerden herhangi biri kapsamýnda tahsis yapýlmasý halinde, diðer kredi türlerinden mükerrer kredi tahsisi yapýlamaz ve tahsis amacý dýþýndaki kredi konularýna dönüþtürülemez.

Teþvik belgesi kapsamý ithal makine ve teçhizatýn 5 yýl, yerli makine ve teçhizatýn ise 2 yýl süre ile Müsteþarlýðýn izni olmaksýzýn devir, temlik, satýþ ve ihracý yapýlamaz. Bu iþlemler, teþvik belgesindeki kayýt ve koþullarýn yerine getirilmemesi halinde söz konusu sürelerin dolmuþ olmasý durumunda da izne tabidir.

 

Teþvik belgesi kapsamý yatýrýmýn veya belge kapsamýnda temin edilen makine ve teçhizatýn devir, temlik, satýþ ve ihracýna iliþkin esas ve usuller Bakanlýkça yayýmlanacak tebliðler ile belirlenir.

 

Yatýrým yerinin deðiþtirilmemesi, teþvik belgesinde yer alan yatýrýma iliþkin yükümlülüklerin yatýrýmcý tarafýndan yerine getirilmesi ve tesislerin bütünlüðünün bozulmamasý kaydýyla tesislerin kiralanmasý serbesttir.

Önceki Kararda Müsteþarlýðýn iznine baðlý iþlemler arasýnda makine ve teçhizatýn ihracýna yer verilmemiþti. Bu Kararda 5 ve 2 yýl süre þartý ile izne baðlý iþlemler arasýnda söz konusu makine ve teçhizatýn ihracýna da yer verilmiþ olmasý izne baðlý iþlemlerin kapsamýnýn geniþletilmesi olarak deðerlendirilebilir. Ancak devir, temlik, satýþ ve ihraca iliþkin esas ve usuller konusunda teblið  ile düzenleme yapma yetkisi (önceki Kararda genelge ile de düzenleme yapabilme yetkisi vardý) çerçevesinde öncekine göre farklý bir uygulamaya yer verilmeyebilir. Ayrýntýlar için yayýmlanacak teblið beklenmelidir.

Teþvik belgesi kapsamý yatýrýmlarýn proje bazýnda yapýlacak deðerlendirme sonucunda öngörülecek sürede gerçekleþtirilmesi esastýr. Yatýrýmýn gerçekleþme durumu, altýþar aylýk dönemler halinde teþvik belgesini düzenleyen ilgili merciye bildirilir. Yatýrýmýn öngörülen sürede gerçekleþtirilememesi halinde teþvik belgesinde kayýtlý ilk sürenin yarýsý kadar daha ek süre verilebilir.

 

Öngörülen süre veya ek süre bitimini müteakip altý ay içinde yatýrýmýn tamamlama vizesinin yapýlmasý için teþvik belgesini düzenleyen mercie müracaat edilmesi gerekmektedir.

 

Yatýrýmýn gerçekleþme durumunun altýþar aylýk dönemler halinde bildirilmesi yükümlülüðü önceki Kararda yer almamaktaydý.

Daha önceki yýl Bakanlar Kurulu kararlarýna göre teþvik belgesine baðlanan yatýrýmlarla ilgili uygulamalara, teþvik belgesinin istinat ettiði Karar ile diðer ilgili Bakanlar Kurulu kararlarýnda belirtilen hükümler çerçevesinde devam olunur. Ancak, bu Karar ve bu Karara istinaden yayýmlanacak tebliðlerle belirlenecek ihracat taahhüdü, ithalatta alýnan fonlar, özkaynak oranlarý, yatýrým indirimi, devir, temlik, satýþ, ihraç ve kiralama ile ilgili hükümler, bu Kararýn yürürlükte olduðu süre içerisinde talep edilmesi halinde, daha önceki Bakanlar Kurulu kararlarýna istinaden düzenlenmiþ teþvik belgelerine de uygulanýr.

Destek unsurlarýndan faydalanabilmek için, yatýrýmlarýn teþvik belgelerindeki kayýt ve koþullara uygun olarak gerçekleþtirilmeleri esastýr.

 

Bu Karar ve bu Karar'a iliþkin olarak yürürlüðe konulacak tebliðlerde belirlenen hükümlere aykýrý davranan, teþvik belgesindeki kayýt ve koþullarý yerine getirmeyen, teþvik belgesi ile diðer belgelerde tahrifat yapan, yanlýþ ve yanýltýcý bilgi ve belge veren yatýrýmcýlarýn yararlandýklarý destek unsurlarý, ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde 6183 sayýlý Amme Alacaklarýnýn Tahsil Usulü Hakkýnda Kanun hükümleri uyarýnca kýsmen veya tamamen geri alýnýr.

Yatýrýmlarý Teþvik Fonunun bütçe içine alýnmasýna paralel oalrak daha önce bu Fondan kullandýrýlan kredilerin Bütçenin Yatýrýmlarý Teþvik Hizmetleri ödeneðinden yapýlabilmesine imkan tanýnmýþtýr.

 

Bu çerçevede kullandýrýlacak kredilerin faiz oraný yatýrým kredileri için %20, iþletme kredileri için %30'dur. Kullanýlacak kredilerin faiz oranlarýný ekonominin seyrine göre %100'üne kadar artýrmaya veya azaltmaya Müsteþarlýðýn baðlý bulunduðu Devlet Bakaný yetkilidir. Daha önceki Bakanlar Kurulu kararlarýna göre kullandýrýlan kredilerin bakiyeleri için tabi olduklarý kararname hükümlerine göre uygulanmasý gereken faiz oranýný aþmamak kaydýyla yeni belirlenen faiz oranlarý uygulanýr.

 

Saygýlarýmýzla,

 

DRT Denetim Revizyon Tasdik

Yeminli Mali Müþavirlik A.Þ.

YATIRIM TEÞVÝK UYGULAMALARINDA YÖRELER