Hizmet Erbabýna Pay Senedi Verilmesi ile Ticari ve Mesleki Kazançlarda Günlük Hasýlat Tespitine Ýliþkin Gelir Vergisi Tebliði

VERGÝ SÝRKÜLERÝ

NO: 2024/94

KONU: Hizmet Erbabýna Pay Senedi Verilmesi ile Ticari ve Mesleki Kazançlarda Günlük Hasýlat Tespitine Ýliþkin Gelir Vergisi Tebliði

27/9/2024 tarihli ve 32675 sayýlý Resmi Gazete’de yayýmlanan 326 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliði, teknogiriþim þirketi iþverenlerinin hizmet erbabýna pay senedi vermesi suretiyle saðladýklarý menfaatlerin ücret istisnasý kapsamýna alýnmasý ile ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin hasýlatlarýnýn tespitine ve matrahlarýnýn belirlenmesine yönelik açýklamalara yer vermektedir.

1) Hizmet Erbabýna Pay Senedi Verilmek Suretiyle Saðlanan Menfaatlerde Ücret Ýstisnasý

2/8/2024 tarihli R.G’de yayýmlanan 7524 sayýlý Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 17. maddesi yeniden düzenlenerek, teknogiriþim þirketleri tarafýndan hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliðinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiði tarihteki rayiç deðerinin o yýldaki bir yýllýk brüt ücret tutarýný aþmayan kýsmý gelir vergisinden istisna edilmiþtir.

Ýstisnanýn kapsamý

Bu istisna, Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðý tarafýndan teknogiriþim þirketi olarak belirlenen iþverenlerce çalýþanlara bedelsiz veya indirimli olarak pay senedi verilmesi durumunda uygulanmaktadýr.

Ýþverenlerce hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak pay senedi verilmek suretiyle saðlanan menfaatler de ücret olarak deðerlendirilmekte ve ücret hükümlerine göre vergilendirilmektedir.

Menfaatin Elde Edilme Durumu: Hizmet erbabýyla yapýlan sözleþmeler kapsamýnda hizmet erbabýna, belirli bir süre iþverene baðlý çalýþýlmasý veya belirlenen performans ve benzeri kriterlerin saðlanmasý kaydýyla iþverenin veya ayný þirketler topluluðundaki þirketlerin pay senetlerinden bedelsiz veya indirimli satýn alma hakký verilebilmektedir. Ýstisna kapsamýnda pay senedinin bedelsiz verildiði durumlarda pay senedinin verildiði tarih, indirimli pay senedi satýn alma hakký tanýnmasý halinde ise bu hakkýn fiilen kullanýldýðý tarih itibarýyla menfaat elde edilmiþ sayýlmaktadýr.

Ücret Olarak Kabul Edilen Tutar: Hizmet erbabýna bedelsiz pay senedi verildiði durumlarda pay senedinin rayiç deðeri, pay senedinin indirimli alým hakký verildiði durumlarda ise hakkýn kullanýldýðý tarihteki pay senedinin rayiç deðeri ile hizmet erbabýna maliyeti arasýndaki fark, ücret olarak kabul edilmektedir.

Ýstisna Tutarý: Sanayi ve Teknoloji Bakanlýðýnca belirlenen kriterlere göre teknogiriþim þirketi niteliðini haiz iþverenlerce hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliðinde olduðu kabul edilen pay senetlerinin, verildiði tarihteki rayiç deðerinin hizmet erbabýnýn o yýldaki bir yýllýk brüt ücret tutarýný aþmayan kýsmý gelir vergisinden istisnadýr.

Rayiç Deðerin Tespiti: Hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin rayiç deðerinin tespitinde, 213 sayýlý Kanunun mükerrer 266 ncý maddesi uyarýnca söz konusu pay senetlerinin deðerleme günündeki normal alým satým deðeri esas alýnacaktýr.

Brüt Ücretin Tespiti: Ýstisna tutarýnýn belirlenmesinde, hizmet erbabýnýn brüt ücreti dikkate alýnýr. Bu brüt ücret, iþveren tarafýndan çalýþana hizmeti karþýlýðýnda ödenen aylýk (maaþ), prim, ikramiye, sosyal yardýmlar ve zamlar gibi vergiye tabi sürekli nitelikteki ödemelerin brüt tutarýnýn toplamýdýr.

Gider Karþýlýðý ve Ücret Tespiti: Yapýlan gerçek bir giderin karþýlýðý olsun ya da olmasýn gider karþýlýðý olarak ödenen tutarlar ile hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliðinde olduðu kabul edilen pay senetlerinin rayiç deðeri, yýllýk brüt ücretin hesabýnda dikkate alýnmayacaktýr.

Geçmiþ Dönemlerde Verilen Pay Senetleri: 7524 sayýlý Kanunun yayýmlandýðý tarihten önce çalýþanlara bedelsiz veya indirimli olarak verilmiþ olan pay senetleri için bu yeni düzenlemeyle getirilen istisna hükmünden yararlanýlmasý mümkün deðildir.

Ýstisnadan yararlanma þartlarý

Tebliðe göre, bu istisnadan yararlanabilmek için aþaðýdaki þartlarýn yerine getirilmesi gerekmektedir:

Teknogiriþim Þirketi Olma Þartý: Þirketin teknogiriþim þirketi niteliðini taþýmasý gerekmektedir.

Yýllýk Brüt Ücretin Aþýlmamasý: Pay senetleri verilmek suretiyle saðlanan menfaatin istisnaya konu edilecek kýsmý, hizmet erbabýnýn o yýldaki bir yýllýk brüt ücret tutarýný aþamayacaktýr.

Pay Senetlerinin Belirli Süre Tutulmasý: Söz konusu istisnanýn hizmet erbabýna pay senetlerinin verildiði tarihin içinde bulunduðu dönemde uygulanmasý esas olup bu pay senetlerinin belirli bir süre elde tutulmasý þarttýr.

Hizmet erbabý tarafýndan alýnan pay senetlerinin elden çýkarýlma süresi, istisna tutarýný etkilemektedir. Buna göre, hizmet erbabý tarafýndan iktisap edilen pay senetlerinin iktisap tarihinden itibaren;

• 3 yýl içerisinde elden çýkarýlmasý durumunda istisna edilen verginin tamamý,
• 4-6 yýl içerisinde elden çýkarýlmasý durumunda istisna edilen verginin %75’i,
• 7-12 yýl içerisinde elden çýkarýlmasý durumunda istisna edilen verginin %25’i,

vergi ziyaý cezasý uygulanmaksýzýn gecikme faizi ile birlikte iþverenden tahsil edilecektir.

Pay senetlerinin iktisap tarihinden itibaren 12 yýldan fazla tutulmasý durumunda vergiden tam istisna saðlanýr ve herhangi bir vergi geri alýnmaz.

Zamanaþýmý Süresi

Ýstisna nedeniyle tahsil edilmeyen vergilere iliþkin zamanaþýmý süresi, pay senetlerinin hizmet erbabý tarafýndan elden çýkarýldýðý yýlý takip eden takvim yýlý baþýndan itibaren iþlemeye baþlar.

Düzeltme Uygulamasý

Pay senedinin verildiði tarihte hizmet erbabýnýn ilgili yýldaki brüt ücretinin tam olarak tespit edilememesi nedeniyle pay senedinin verildiði aydaki brüt ücret tutarýnýn 12 ile çarpýlmasý sonucu bulunan tutar, yýl sonunda hizmet erbabýnýn gerçekleþen yýllýk brüt ücret tutarý ile karþýlaþtýrýlacaktýr. Yýllýk gerçekleþen brüt ücret tutarýnýn istisna kapsamýnda dikkate alýnan yýllýk brüt ücret tutarýndan fazla veya eksik olmasý halinde gerekli düzeltme iþlemi yapýlacaktýr.

Ücret Bordrosunda Gösterim

Ýþverenlerce hizmet erbabýna verilen pay senetlerinin tamamýnýn, istisna kapsamýnda olup olmadýðýna bakýlmaksýzýn rayiç deðeri üzerinden ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir. Ancak, hizmet erbabýna verilen ve istisna kapsamýnda olan pay senetlerinin bedelleri vergi matrahýna dahil edilmeyecektir.

Ýstisna Koþullarýnýn Ýhlali

Hizmet erbabýna bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetleri dolayýsýyla yararlanýlan istisnaya iliþkin þartlarýn ihlali halinde istisna uygulamasý nedeniyle alýnmayan vergilere iliþkin zamanaþýmý süresi, söz konusu pay senetlerinin hizmet erbabý tarafýndan elden çýkarýldýðý tarihi takip eden takvim yýlý baþýndan itibaren baþlayacaktýr.

Ýstisna uygulamasý nedeniyle alýnmayan vergiler, elde tutma süresine iliþkin þartlarýn ihlali halinde vergi ziyaý cezasý uygulanmaksýzýn gecikme faiziyle iþverenden tahsil edilecektir.

Çalýþanýn Ýþten Ayrýlmasý veya Vefat Etmesi

Çalýþanýn, iþten ayrýlmasý halinde iþten ayrýldýktan sonraki dönemde pay senetlerini elinde tuttuðu süreler ile vefat etmesi halinde ise bu pay senetlerinin mirasçýlar tarafýndan elde tutulduðu süreler, elde tutma sürelerinin hesabýnda dikkate alýnacaktýr.

Bildirim Yükümlülüðü

Hizmet erbabýna pay senedi verilmek suretiyle saðlanan menfaatleri, bu madde kapsamýndaki ücret istisnasýna konu etmek isteyen iþverenlerin bu Tebliðin ekinde yer alan “Hizmet Erbabýna Pay Senedi Verilmek Suretiyle Saðlanan Menfaatlerde Ücret Ýstisnasýna Ýliþkin Bildirim”i (Ek-1) doldurmalarý ve pay senetlerinin verildiði aya ait muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ekinde vermeleri zorunludur.

2) Ticari ve Mesleki Kazançlarda Günlük Hasýlat Tespiti ve Gelir Vergisi Matrahýnýn Belirlenmesi

7524 sayýlý Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 69 uncu maddesi, ticari veya serbest meslek faaliyetleri yönünden mükellefiyeti olanlarýn gerçek hasýlatlarýnýn tespitine yönelik olarak “Ticari ve mesleki kazançlarda günlük hasýlat tespiti ve gelir vergisi matrahýnýn belirlenmesi” baþlýðýyla yeniden düzenlenmiþtir.

Yasal düzenleme:

Ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniyle mükellef olanlara yönelik, günlük hasýlat tutarlarýný tespit etmek amacýyla bir ayda üçten, bir takvim yýlýnda on ikiden az olmamak kaydýyla yoklama yapýlabilecektir.

Yoklamalar sonucu tespit edilen;

• Günlük hasýlat tutarlarý ortalamasýndan hareketle aylýk hasýlat tutarý,
• Bu þekilde tespit edilen aylýk hasýlat tutarlarýnýn toplamý, tespit yapýlan ay sayýsýna bölünmek suretiyle aylýk ortalama hasýlat tutarý,
• Aylýk ortalama hasýlat tutarý, faaliyette bulunulan ay sayýsý ile çarpýlmak suretiyle mükelleflerin ilgili takvim yýlý hasýlatlarý

tespit edilecektir.

Tespit edilen hasýlat tutarlarý ile;

a) Bilanço esasýna göre defter tutanlar için ilgili takvim yýlýna ait gelir tablosunda yer alan brüt satýþ tutarý,

b) Ýþletme hesabý esasýna göre defter tutanlar için ilgili takvim yýlýna ait iþletme hesap özetinde yer alan dönem içinde elde edilen hasýlat tutarý,

c) Serbest meslek kazanç defteri tutanlar için ilgili takvim yýlýna ait serbest meslek kazanç bildiriminde yer alan gayrisafi hasýlat tutarý,

arasýndaki fark %20’den fazla olan mükellefler izaha davet edilecektir.

Kurumlar vergisi mükellefleri hakkýnda da uygulanabilecek bu düzenleme 1/1/2025 tarihinde yürürlüðe girecektir.

Bu Teblið ile konuya iliþkin açýklamalara yer verilmektedir.

Günlük hasýlat tutarlarýnýn tespitinden hareketle ortalama günlük ve aylýk hasýlat ile yýllýk hasýlat tutarlarýnýn tespiti

Hasýlat tutarýnýn tespiti

Günlük hasýlat tutarlarýnýn tespiti için ilgili ayda; yoklama yapýlan günlerde belirlenen günlük hasýlat tutarlarýnýn toplamý, yoklama yapýlan gün sayýsýna bölünerek “günlük ortalama hasýlat” tutarý belirlenecek ve günlük ortalama hasýlat tutarlarý, tespit yapýlan ayda çalýþýlan gün sayýsýyla çarpýlmak suretiyle yoklama yapýlan ayýn hasýlat tutarý tespit edilecektir.

Yoklama yapýlan aylara iliþkin aylýk hasýlat tutarlarýnýn toplamý tespit yapýlan ay sayýsýna bölünmek suretiyle “aylýk ortalama hasýlat” tutarý tespit edilecek ve aylýk ortalama hasýlat tutarý, ilgili yýlda faaliyette bulunulan ay sayýsýyla çarpýlmak suretiyle mükelleflerin ilgili takvim yýlý hasýlat tutarlarý tespit olunacaktýr.

Takvim yýlý hasýlatlarý;

• Bilanço esasýna göre defter tutan mükelleflerin ayný takvim yýlýna iliþkin gelir tablosunda yer alan brüt satýþ tutarlarýyla,
• Ýþletme hesabý esasýna göre defter tutan mükelleflerin ayný takvim yýlýna iliþkin iþletme hesap özetinde yer alan dönem içinde elde edilen hasýlat tutarlarýyla,
• Serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin ayný takvim yýlýna iliþkin serbest meslek kazanç bildiriminde yer alan gayrisafi hasýlat tutarlarýyla

kýyaslanacaktýr.

Kýyaslama sonucunda, tespit olunan hasýlat tutarlarýyla beyan edilen hasýlat tutarlarý arasýndaki farkýn %20’den fazla olmasý durumunda mükellefler izaha davet edilecektir.

Günlük hasýlat tutarýnýn tespitinden hareketle yýllýk hasýlat tutarýnýn belirlenmesinde gerçek duruma yakýn sonuçlarýn elde edilebilmesi için nezdinde yoklama yapýlacak mükelleflerin; faaliyetinin niteliði, sezonluk çalýþýp çalýþmadýðý, fiilen faaliyette bulunduklarý gün ve ay sayýlarý, hafta sonu ve hafta içi çalýþmalarý, tatil günleri gibi hususlar göz önünde bulundurulacaktýr.

Yoklama yapýlacak olan mükelleflerin belirlenmesi

Bu kapsamda nezdinde yoklama yapýlacak olan mükellefler; risk analizi sonuçlarý, sistem kayýtlarý, beyan edilen gelir ile yapýlan harcamalar arasýnda uyumsuzluk bulunmasý gibi kriterler dikkate alýnarak belirlenebilecektir.

Söz konusu Tebliðe aþaðýdaki baðlantý yoluyla ulaþabilirsiniz.

Gelir Vergisi Genel Tebliði (Seri No: 326)

Saygýlarýmýzla.

Deloitte Türkiye.

Bu belgede yer alan bilgiler sadece genel bilgilendirme amaçlýdýr ve Deloitte Touche Tohmatsu Limited, onun üye firmalarý veya iliþkili kuruluþlarý (birlikte, “Deloitte Network” olarak anýlacaktýr) tarafýndan profesyonel baðlamda herhangi bir tavsiye veya hizmet sunmayý amaçlamamaktadýr. Þirketinizi, iþinizi, finansmanýnýzý ya da mali durumunuzu etkileyecek herhangi bir karar ya da aksiyon almadan, yetkin bir profesyonel uzmana danýþýn. Deloitte Network bünyesinde bulunan hiçbir kuruluþ, bu belgede yer alan bilgilerin üçüncü kiþiler tarafýndan kullanýlmasý sonucunda ortaya çýkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu deðildir.