Ücretlilerin 2003 Yýlý Harcamalarýna Ýliþkin Vergi Ýadesi Hesaplamasý (Özel Gider Ýndirimi Uygulamasý)

Bilindiði gibi, 4842 sayýlý Kanunla yapýlan deðiþiklik sonucunda, Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 63’üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn 5 numaralý bendinde yer alan ve gayrisafi ücret tutarýndan indirim konusu yapýlan özel gider indirimi uygulamasý 1/1/2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldýrýlmýþtýr. Bunun yerine ayný Kanunun Mükerrer 121 inci maddesinde deðiþiklik yapýlarak “Ücretlilerde vergi indirimi” adýyla yeni bir düzenleme yapýlmýþtýr.

Ücretlilerin 2003 yýlýnda yapmýþ olduklarý harcamalarýna iliþkin özel gider indirimi uygulamasý 1/1/2004 tarihinden itibaren yürürlükten kaldýrýlan söz konusu madde hükümlerine göre uygulanacaktýr. Buna göre, ücretlilerin 2003 yýlýnda kendisi, eþi ve çocuklarý ile ilgili olarak yapmýþ olduðu eðitim, saðlýk, gýda, giyim ve kira harcamalarý bugüne kadar olduðu gibi GVK’nun 63/5 maddesinde yer alan özel gider indirimi uygulamasýna konu edilecektir. Özel gider indirimine iliþkin bildirimler, konu ile ilgili olarak yayýmlanan 176, 178, 182 ve 218 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliðlerinde yer alan açýklamalar çerçevesinde 20 Ocak 2004 tarihine kadar iþverenlere verilecektir.

Gelirler Genel Müdürlüðünce yayýmlanan 8 Sayýlý Gelir Vergisi Sirkülerinde, 1/1/2004 tarihinden itibaren ücretlinin kendisi, eþi ve çocuklarý ile ilgili olarak yapacaklarý eðitim, saðlýk, gýda, giyim ve kira harcamalarýna ait belgeleri toplamaya devam edecekleri ve toplanan bu belgelere göre GVK’nun Mükerrer 121’inci maddesindeki yeni düzenleme çerçevesinde “ücretlilerde vergi indirimi” uygulamasýndan yararlanacaklarý açýklanmýþtýr. Konuyla ilgili olarak daha sonra gerekli açýklamalar Maliye Bakanlýðýnca yapýlacaktýr.

 

2003 yýlýndaki harcamalarýyla ilgili olarak ücretlilerin hak kazandýðý vergi iadesi tutarýnýn belirlenmesine iliþkin açýklamalara aþaðýda yer verilmiþtir. Hak kazanýlan vergi iadesi tutarýný hesaplayan excel dosyasýný www.deloitte.com.tr  internet adresimizde bulabilirsiniz.

Ücretliler kendileri, eþ ve çocuklarý adýna düzenlenen belgelere dayanarak eðitim, saðlýk, giyim, gýda ve kira harcamalarýný aþaðýda belirtilen esaslara göre özel gider indiriminden yararlandýrabileceklerdir.

Eðitim ve öðretim kurumlarý ile anaokulu, kreþ ve dershanelere eðitim amacýyla yapýlan ödemeler (öðrenci servis ücretleri dahil) ile kurs ücretleri (sürücü kurslarý dahil), kitap ve kýrtasiye alýmlarý için yapýlan harcamalar, özel gider indirimine esas alýnacaktýr.

Ancak, eðitim ve öðretim kurumlarýna yapýlan ödemelerin, özel gider indirimine konu olabilmesi için, bu giderlerin mutlak surette fatura ile belgelendirilmesi gerekir. Bu giderlerin, fatura dýþýnda banka dekontu veya tahsil makbuzu gibi belgelerle özel gider indirimine konu edilmesi mümkün deðildir.

Ücretlilerin yaptýðý ilaç masrafý, saðlýk malzemesi ve hastane giderleri ile muayene, tahlil, ameliyat, fizik tedavi ve diþ protez ücretleri, doktor raporuna baðlanmýþ olan cilt saðlýðý harcamalarý, gözlük ve lens alýmlarý, gibi saðlýk harcamalarý özel gider indirimine konu teþkil edecektir.Ücretlinin yaptýðý bu harcamalarýn bir kýsmýnýn iþverenlerce karþýlanmasý halinde, ücretlinin kendisinin karþýladýðý harcama tutarý özel gider indirimine konu olacaktýr.

 

Saðlýk Bakanlýðý'na, üniversitelere baðlý hastaneler veya bunlarýn döner sermayelerine yapýlan saðlýk harcamalarý; söz konusu kurumlarýn kurumlar vergisinden muaf olmasý nedeniyle, özel gider indirimine konu edilmeyecektir.

c) Gýda Giderleri:
Gýda giderlerinden, her türlü yiyecek ve içecek için yapýlan harcamalarýn anlaþýlmasý gerekir. Ancak, içecek giderlerinden sigara, alkollü içkiler bu kapsamda deðerlendirilmeyecektir.

Evlerde beslenen kuþ, kedi, köpek gibi hayvanlar ile diðer hayvanlarýn tüketimi için alýnan yem, mama ve sair gýda maddelerine dair harcamalar gýda giderleri kapsamýna girmeyecek ve özel gider indirimine konu teþkil etmeyecektir.

 

Canlý kurbanlýk koyun alýmýna iliþkin harcamalar, harcama belgesinin canlý hayvan tüketimine yönelik olarak alýnmasý, ücretlinin aldýðý ücretle orantýlý olmasý ve gerçek harcamalarýný yansýtmasý kaydýyla gýda harcamalarý kapsamýnda özel gider indiriminden yararlanabilecektir.

 

d) Giyim Giderleri:
Giyim giderlerinden kumaþ, hazýr elbise, ayakkabý, þapka, iç çamaþýrý, çorap, kemer gibi giyime müteallik her türlü mallarýn satýn alýnmasý için yapýlan harcamalar ile bunlara iliþkin dikim, tamir, onarým gibi harcamalarýn anlaþýlmasý gerekmektedir.

 

e) Kira Giderleri:
Ýkamet edilen konut için yapýlan kira ödemesinin tamamýnýn anlaþýlmasý gerekir.
Bu uygulamada, kiranýn defaten veya birkaç aylýk veya aylýk dönemler itibariyle ödenmesinin önemi bulunmamaktadýr. Ancak, kira ödemesinin kapsadýðý dönem belgede belirtilecektir. Ýzleyen yýla da taþan þekilde peþin veya toplu kira ödemesi yapýlan hallerde, özel gider indirimi bakýmýndan sadece ilgili yýla tekabül eden kira geliri dikkate alýnabilir.

Gerçek kiþilerden yapýlacak kiralamalarda, kira gideri, kira kontratý ile mal sahibinden alýnacak kiranýn ödendiðine iliþkin bir belge veya banka dekontu ile belgelendirilebilecektir.

Ayrýca söz konusu belgelerin yerine kira kontratýnda yer alan (kiranýn alýndýðýna dair) bölümünün mülk sahibi tarafýndan imzalanmasý ve bu kýsmýn ibrazý halinde de kira gideri özel gider indirimi açýsýndan belgelendirilmiþ sayýlacaktýr.

Yukarýdaki bölümde özel gider indirimine konu olabilecek gider türlerini açýklanmýþtýr. Bu giderlerin dýþýnda kalan tüm giderler özel gider indirimine konu olmakla birlikte aþaðýda özel gider indirimine konu olmayan bazý harcamalara yer verilmiþtir. Buna göre;

·                Ýkamet edilen konuta ait yakacak giderleri (odun, kömür, fuel-oil, doðalgaz, gazyaðý alýmý) ile   bunlarýn nakliyesi için yapýlan giderler,

·                       Yolcu ve yük taþýma giderleri,

·                       Otel, motel ve pansiyonlara ödenen konaklama ücretleri,

·                       Tiyatro, sinema, konser salonu, plaj, yüzme havuzu giderleri (eðlence-dinlenme giderleri),

·                       Ziynet ve süs eþyalarý,

·                       Temizlik madde ve malzemeleri, kuru temizleme ücreti,

·                       Her türlü kadýn ve erkek tuvalet ve ýtriyat madde malzemeleri,

·                       Kuaför ve berberlere ödenen ücretler,

·                       Fotoðraf filmi ve tab ücreti,

·                       Floresan ampul, pil ve her türlü elektrik malzemesi,

·                       Teyp ve video kaset alýmlarý ile bunlarýn kiralanmasý karþýlýðýnda ödenen ücretler,

·                       Konutlarýn boya badana giderleri ile duvar kaðýdý giderleri,

·                       Elektrik ve su tesisatý için yapýlan malzeme ve iþçilik ödemeleri,

·                       Billuriye, zücaciye,

·                       Çocuk oyuncaklarý,

·                       Havlu, bornoz, çarþaf, nevresim,

·                       Plastik eþya,

·                       Çanta, valiz,

·                       Tüp gaz giderleri,

·                       Gazete giderleri (üniversiteye hazýrlama amaçlý dergilere yapýlan harcamalar hariç),

·                       Þehir þebekesi su giderleri,

·                       Sigara, alkollü içkiler için yapýlan giderler,

·                       Askeri ve okul kantinlerine yapýlan harcamalar,

·                       Yurt dýþý eðitim ve öðretim giderleri,

·                       Serbest Bölge veya free-shop gibi yerlerde yapýlan harcamalara ait belgeler,

·                       Üniversite harçlarý,

·                       Her türlü hýrdavat malzemesi,

·                       Genel bütçeye giren dairelere ait lojman giderleri,

·                       Beyaz eþya, koltuk, halý, ve diðer dayanýklý tüketim mallarý,

·                       Piyano, bilgisayar ve bilgisayar CD ve disketleri

·                       Özel okul iþletmeciliði nedeniyle kurumlar vergisinden muaf olan vakýf, dernek ve   

   üniversiteler tarafýndan verilen belgeler,

·                       Diþ macunu ve diþ fýrçasý alýmlarý,

·                       Hayvan yem ve mamalarý,

 

özel gider indirimi kapsamýnda harcama olarak beyan edilemeyecektir.

 

Elde ettikleri ücretleri tevkif suretiyle vergilendirilen ücretliler, 1 Ocak- 31 Aralýk 2003 dönemine ait biriktirdikleri kendisi, eþ ve cocuklarý ile ilgili harcama belgelerini 20 Ocak Salý akþamýna kadar özel gider indirimine ait bildirimi  doldurarak çalýþtýklarý iþverene  vereceklerdir. Ýþverenler bu bildirimleri kontrol ederek, Ocak ayý sonuna kadar “Özel Gider Ýndirimine Ait Bordro”yu dolduracaklardýr.

 

Özel gider indirimine iliþkin bildirimde; harcama belgeleri eðitim, gýda, saðlýk, giyim  ve kira giderleri olarak sýnýflandýrýlarak doldurulacaktýr. Bir belgede birden fazla sýnýfa girebilecek harcama olmasý durumunda, bunlardan hangisi en yüksek ise, belge o harcama grubuna dahil edilecektir.

 

Herhangi bir belgede özel gider indirimine konu harcamanýn yanýsýra indirim konusu olmayan harcama bulunmasý halinde, indirime konu olmayan harcamalar belge toplamýndan düþülerek, bildirime bu  tutar  dahil edilecektir.

 

Özel gider indiriminden yararlanmak için verilecek belgeler 1 Ocak- 31 Aralýk 2003 dönemini kapsamalýdýr.

 

Ücret gelirinin elde edildiði takvim yýlý içinde yapýlmýþ olmasý koþulu ile ücretsiz izin süreleri içinde yapýlan özel gider indirimi kapsamýndaki harcamalar da özel gider indirimine konu edilebilir. Ancak ayný yýl içinde de olsa, ücretli sýfatýnýn bulunmadýðý tarihlerde yapýlan harcamalar, özel gider indirimi uygulamasýnda dikkate alýnmaz. Örneðin, yýl içerisinde yeni iþe baþlayan hizmet erbabýnýn iþe baþlamadan önce yaptýðý harcamalara ait belgelerin özel gider indiriminde dikkate alýnmasý mümkün deðildir.

1 Ocak – 31 Aralýk 2003 dönemine ait harcamalarýn 1/3’ü özel gider indirimine konu olabilecektir. Ancak bu þekilde belirlenen indirim tutarý, 2003 yýlýna ait ücretin yýllýk vergi matrahýnýn % 35 ini geçemeyecektir.

 

6. Ayný Anda Birden Fazla Ýþverenden Ücret Alanlarda Özel Gider Ýndirimi
Ücretlilerin ayný zamanda birden fazla iþverenden ücret almasý halinde, her bir iþverene ayrý ayrý özel gider indirimine ait bildirim verilmesi mümkün bulunmaktadýr. Her bir iþveren kendi ödediði ücretlerin vergi matrahlarýna özel gider indirimi uygulayacaktýr.

Bir iþveren nezdinde ücretli olarak çalýþmakta iken, bu iþverenden ayrýlarak baþka bir iþveren nezdinde çalýþan ücretliler, 2003 takvim yýlýna ait özel gider indirimine ait bildirimi en son çalýþtýðý iþverene vereceklerdir.

Ancak bu ücretliler daha önce çalýþtýðý iþvereni tarafýndan kendilerine ödenen ücretlerin vergi matrahýný, bu matrah üzerinden kesilen gelir vergisini ve kesilen vergilerin baðlý bulunduklarý vergi dairesine yatýrýlmýþ olduðunu gösteren bir belgeyi en son çalýþtýðý iþverene  ibraz etmesi gerekmektedir.

 

Ýþveren deðiþtiren veya iþten ayrýlan (emeklilik dahil) ücretliler 2003 yýlýna ait bildirimi ve harcama belgelerini en son çalýþtýklarý iþverenlerine vereceklerdir. Bunlara ait iþlemler bu iþverenlerce yapýlacaktýr.

 

Ücretli olarak çalýþmakta iken vefat edenlerin varislerinden birisinin, murisin vefat tarihine kadar olan harcama belgelerini 20 Ocak 2004 tarihine kadar ücret gelirinin elde edildiði iþverene bildirmesi durumunda özel gider indiriminden yararlanmasý mümkündür.

 

Özel gider indirimi, ücretlerin vergi matrahýndan özel gider indirmine konu harcamalarýn belli bir kýsmýnýn düþülmesi suretiyle uygulanmaktadýr. Buna göre, ücretlilerin yararlandýðý istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle, vergi matrahý doðmamasý durumunda ücretlerinden vergi kesilemeyenler, özel gider indiriminden yararlanamayacaklardýr.  

 

10. Özel Gider Ýndiriminden Doðan Vergi Farkýnýn Hesaplanmasý

Özel gider indiriminden doðan vergi farkýnýn hesaplamasý aþaðýdaki gibi yapýlacaktýr.

 

·                  Öncelikle gelir vergisi matrahýndan düþülebilecek özel gider indirimi tutarý (harcamalarýn 1/3’ü olarak) belirlenecektir (bu tutar vergi matrahýnýn %35’ini geçemez), özel gider indirimine konu tutar toplam gelir vergisi matrahýndan düþülecektir,

·                  Kalan matrahýn gelir vergisi hesaplanacak,

·                  Tevkif suretiyle kesilen gelir vergisi toplamýndan, özel gider indirimi düþüldükten sonra kalan matraha iliþkin hesaplanan gelir vergisi düþülerek, vergi farký dolayýsýyla iade edilecek tutara ulaþýlacaktýr.

Örnek: Ücretli AB’nin 2003 yýlý içerisinde elde ettiði ücret geliri ile ilgili veriler þu þekildedir:

                                                                                                                               TL

 

 AB’nin özel gider indirimi dolayýsýyla kendisine iade edilecek vergi farkýnýn hesaplanmasý

 aþaðýdaki gibidir:

 

Hesaplanan vergi farký, iþveren tarafýndan 1 Þubat 2004 tarihinden itibaren ödenecek ücretlerin gelir vergisinden, her bir ücretli itibariyle ayrý ayrý mahsup edilmek suretiyle ilgilisine ödenecektir.

 

Yukarýda yer verilen konuyla ilgili ek bilgiye ihtiyaç duyduðunuzda lütfen tarafýmýzla irtibata geçiniz.

 

Saygýlarýmýzla,

 

DRT Denetim Revizyon Tasdik

Yeminli Mali Müþavirlik A.Þ.