VERGİ SİRKÜLERİ
NO: 2003/67
|
KONU
|
Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesine İlişkin 11 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği
|
Maliye Bakanlığı yayımlamış olduğu 11 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde (R.G.:31/7/2003;25185) finansal kiralama işlemlerinin muhasebe kayıtlarına yönelik düzenlemelerde bulunmuştur.
Bilindiği gibi, finansal kiralama işlemlerinin değerlemesine ilişkin esaslar 4842 Sayılı Kanun ile değiştirilmiş ve değiştirilen değerleme esaslarına ilişkin açıklamalara 319 Sıra Nolu VUK Genel Tebliğinde yer verilmiştir (Bkz. 2003/54 sayılı Vergi Sirküleri).
11 Sıra Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, finansal kiralama işlemlerinin 1 Temmuz 2003 tarihinden geçerli değerleme (vergi matrahının belirlenmesi) esaslarına göre muhasebe kayıtlarının nasıl yapılacağına ilişkin belirlemelerde bulunmaktadır. Tebliğ ile yapılan düzenlemeler aşağıda örnek de verilmek suretiyle bilgilerinize sunulmuştur.
1. VUK Hükümlerine Göre Finansal Kiralama Sayılan İşlemleri Gerçekleştirenlerin Kayıtları
Finansal kiralama işlemlerinden doğan senetsiz alacaklar “120 – Alıcılar” hesabında, senetli alacaklar ise “121 –Alacak Senetleri” hesabında izlenir.
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirleri “124-Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-)” hesabında izlenecektir.
Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark, “kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz gelirleri tutarları bu hesaba borç “60- Brüt Satışlar” hesap grubunda ilgili satış geliri hesabına alacak olarak kaydedilir.
Esas faaliyet konusu finansal kiralama olmayan işletmelerce yapılan finansal kiralama işlemleriyle ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri,
“64 – Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar” hesap grubunda faiz geliri hesabına alacak olarak kaydedilir.
Kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirlerinin hesaplanmasına ilişkin bilgilere bilanço dipnotlarında yer verilir.
Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirleri, “224 – Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-)” hesabında izlenecektir.
Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark, “kazanılmamış finansal kiralama faiz geliri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun olarak tamamlanan ve her dönem sonunda hesaplanan izleyen döneme ait faiz gelirleri tutarı “224 – Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-)” hesabınaa borç, “124 – Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri” hesabına alacak olarak kaydedilir.
Kazanılmamış finansal kiralama faiz gelirlerinin hesaplanmasına ilişkin bilgiler bilanço dipnotlarında yer alır.
2. Finansal Kiralama İşlemine Taraf Olan Kiracıların Kayıtları
Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçları “301 – Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabında izlenecektir.
Finansal kiralama sözleşme tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına kira ödemelerinin bugünkü değeriyle borç kaydedilir. Bu iki tutar arasındaki fark da “302 – Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)” hesabına borç kaydedilir.
Kiralama sözleşmesine uygun olarak tamamlanan her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz giderleri tutarları “302 – Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)” hesabına alacak, “66-Borçlanma Maliyetleri” hesap grubunda ilgili borçlanma gideri hesabına borç olarak kaydedilir.
Kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı aşan borçları “401 – Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabında izlenir.
Vadesi 1 yılı aşan finansal kiralama sözleşme tutarı “401 – Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabına alacak, finansal kiralamaya konu olan ilgili varlık hesabına kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç kaydedilir. Henüz ödenmemiş finansal kiralama borçlanma maliyetini ifade eden bu iki tutar arasındaki fark da “402 – Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)” hesabına borç kaydedilir. Dönemsellik varsayımına uygun olarak dönem sonlarında, izleyen dönemi ilgilendiren tutar, “301 – Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabına alacak, “ 401 – Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar” hesabına borç kaydedilir.
Dönem sonlarında, “402–Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri (-)” hesabına kaydedilen tutarın kiralama sözleşmesine uygun olarak tamamlanan ve izleyen döneme ilişkin kısmı “302–Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri” hesabına borç, 402 hesaba alacak kaydedilir.
ÖRNEK:
- Finansal kiralamaya konu malın rayiç bedeli: 10,000,000,000 TL (Finansal kiralama
şirketince iktisadi kıymetin peşin alış bedeli)
- Kiralama süresi: 5 yıl
- Kalan değer: 50,000,000 TL
- Faiz oranı: Yıllık % 20
- Kira ödemeleri: Yıllık 3,337,078,000 TL (yıl sonu ödemeli), toplam 16,735,390,000 TL
- Kira ödemelerinin anapara ve faiz ayırımı aşağıdaki tabloda olduğu gibidir:
|
Tarih
|
Taksit (000)
|
Faiz (000)
|
Anapara (000)
|
Kalan (000)
|
|
01.01.2004
|
-
|
-
|
-
|
10,000,000
|
|
31.12.2004
|
3,337,078
|
2,000,000
|
1,337,078
|
8,662,922
|
|
31.12.2005
|
3,337,078
|
1,732,584
|
1,604,494
|
7,058,428
|
|
31.12.2006
|
3,337,078
|
1,411,686
|
1,925,392
|
5,133,036
|
|
31.12.2007
|
3,337,078
|
1,026,607
|
2,310,471
|
2,822,565
|
|
31.12.2008
|
3,337,078
|
564,513
|
2,772,565
|
50,000
|
|
Toplam
|
16,685,390
|
6,735,390
|
9,950,000
|
|
Bu verilere göre yapılması gereken muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi olmalıdır.
Kiraya Verenin Muhasebe Kayıtları
|
253 Tesis, Makina ve Cihazlar
191 İndirilecek KDV
102 Bankalar
1.1.2004 Finansal kiralama konusu malın satın alınması
|
10,000,000,000
100,000,000
10,100,000,000
|
|
120 Alıcılar Hesabı
220 Alıcılar Hesabı
124 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
224 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
253 Tesis Makina ve Cihazlar
1.1.2004 Sabit kıymetin kiraya verilmesi
|
3,337,078,000
13,348,312,000
2,000,000,000
4,735,390,000
9,950,000,000
|
|
102 Bankalar
124 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
120 Alıcılar Hesabı
391 Hesaplanan KDV
600 Yurtiçi Satışlar
31.12.2004 1.Taksit tahsili
|
3,370,448,780
2,000,000,000
3,337,078,000
33,370,780
2,000,000,000
|
|
...................................
|
|
|
102 Bankalar
124 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri
120 Alıcılar Hesabı
391 Hesaplanan KDV
600 Yurtiçi Satışlar
31.12.2008 5. Taksit tahsili
|
3,370,448,780
564,513,000
3,337,078,000
33,370,780
564,513,000
|
|
102 Bankalar
391 Hesaplanan KDV
253 Tesis, Makina ve Cihazlar
31.12.2008 Aktiflerin satışı
|
50,500,000
500,000
50,000,000
|
220 nolu hesaptan 120 nolu hesaba; 224 nolu hesaptan 124 nolu hesaba aktarımlar ile ilgili kayıtların yapıldığı varsayılmıştır.
Kiracının Muhasebe Kayıtları
|
|
260 Haklar
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri
402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
401 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
1.1.2004 Aktiflerin kiralanması
|
10,000,000,000
2,000,000,000
4,735,390,000
3,337,078,000
13,398,312,000
|
|
|
191 İndirilecek KDV
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
770 Genel Yönetim Gideri (Amortisman Gideri)
780 Finansman Giderleri Hesabı
102 Banka
257 B.Amortismanlar
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama
Borçlanma Maliyetleri
31.12.2004 1. taksit ödemesi
|
33,370,780
3,337,078,000
1,990,000,000
2,000,000,000
3,370,448,780
1,990,000,000
2,000,000,000
|
|
...................................
|
|
|
|
191 İndirilecek KDV
301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar
770 Genel Yönetim Gideri (Amortisman Gideri)
780 Finansman Giderleri Hesabı
102 Banka
257 B.Amortismanlar
302 Ertelenmiş Finansal Kiralama
Borçlanma Maliyetleri
31.12.2008 5. taksit ödemesi
|
33,370,780
3,337,078,000
1,990,000,000
564,513,000
3,370,448,780
1,990,000,000
564,513,000
|
|
|
253 Tesis, Makina ve Cihazlar
191 İndirilecek KDV
102 Banka
31.12.2008 Satın alınan aktif kıymet
|
50,000,000
500,000
50,500,000
|
|
|
|
|
401 nolu hesaptan 301 nolu hesaba; 402 nolu hesaptan 302 nolu hesaba aktarımlar ile ilgili kayıtların yapıldığı varsayılmıştır.
Yukarıda yer verilen konuyla ilgili ek bilgiye ihtiyaç duyduğunuzda lütfen tarafımızla irtibata geçiniz.
Saygılarımızla,
DRT Denetim Revizyon Tasdik
Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş