VERGİ SİRKÜLERİ
NO: 2002/27
|
KONU
|
Emlak Vergisi Uygulamasında Değişiklikler Yapan 4751 Sayılı Kanun
|
Bugünkü tarihli Resmi Gazetede (Sayı: 24721) yayımlanan; Vergi Usul Kanunu, Emlâk Vergisi Kanunu ve Harçlar Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 4751 Sayılı Kanun, emlak vergisi uygulamasında bazı değişiklikler yapmıştır.
Bilindiği gibi, mevcut düzenlemeye göre, 2002 yılı emlak vergisinde genel beyan dönemi olduğundan, gayrimenkul sahiplerinin, vergi idaresince ilan edilen asgari değerlerden az olmamak üzere emlak vergisi değerlerini yenilemeleri gerekiyordu.
Ancak, Belediye Takdir Komisyonlarınca 2002 yılı genel beyanına esas alınmak üzere takdir edilen asgari arsa değerleri, bir önceki genel beyan dönemi olan 1998 yılı için belirlenen değerlere kıyasla çok fazla artış gösterdi. Benzeri bir durum Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca birlikte tespit ve ilan edilen bina metrekare normal inşaat bedelinde de yaşandı. Bu bedellerde 1998 yılı için ilan edilenlere kıyasla ortalama 10 kat artış yapıldı. Büyükşehir belediyesi ve mücavir alanlarında bulunan binalar için emlak vergisi oranının yüzde 100 artırımlı uygulanacak olması, emlak vergisi yükünü daha da artırdı.
Esas itibariyle, bu durumun yarattığı etkiyi gidermek amacıyla çıkartılan ancak, 1.1.2002 tarihinden önce emlak vergisi doğuran olaylar nedeniyle mükellefiyet kaydı yaptırmayanların, belirli şartlarla 1998 ve öncesi emlak vergilerinin affını da öngören 4751 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeler ana hatları ile aşağıda bilgilerinize sunulmaktadır.
1) Emlak Vergisinde Beyan Kaldırıldı
Yeni düzenlemeye göre, dört yılda bir emlak vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü, belirli bazı durumların dışında kaldırılmıştır. Emlak vergisi beyannamesi (bildirimi) sadece, vergi değerini değiştiren sebeplerin bulunması halinde verilecektir. Bildirim yapılmasını gerektiren, Emlak Vergisi Kanununun 33 üncü maddesinde sayılan vergi değerini tadil eden sebeplerden bazıları şunlardır:
- Yeni bina inşa edilmesi (mevcut binalara ilaveler yapılması veya asansör veya kalorifer tesisleri konulması yeni inşaat sayılır),
- Bir binanın, yanması, yıkılması suretiyle veya sair sebeplerle tamamen veya kısmen harap olması veya binada mevcut asansör veya kalorifer tesislerinin kısmen veya tamamen kaldırılması,
- Bir binanın kulanılış tarzının tamamen değiştirilmesi veya bir binanın ikamete mahsus mahallerinden bir kısmının dükkan, mağaza, depo gibi ticari ve sanat icrasına mahsus mahaller haline getirilmesi,
- Bir binanın mütemmimi durumunda olan arazinin mütemmimlik durumundan çıkması veya bir arazi ve arsanın bina mütemmimi durumuna girmesi,
- Bir bina veya arazinin taksim veya ifraz edilmesi veya mükellefinin değişmesi (araziden bir kısmının istimlak edilmesi de ifraz hükmündedir),
- Müteaddit arazi ve arsaların tek bir arazi ve arsa haline getirilmesi veya müteaddit hisselere ayrılmış olan bir binanın bütün hisselerinin birleştirilmesi.
2) Emlak Vergisi Takdir Komisyonlarının Takdir Edeceği Değerler Üzerinden Hesaplanacak
Emlak vergisinde beyanname ile vergi değerinin beyan edilmesi uygulamasının kaldırılmasına paralel olarak, emlak vergisi, mükelleflerin beyan edeceği değerler yerine takdir komisyonları tarafından dört yılda bir takdir edilecek değerler üzerinden hesaplanarak belediyelerce tahsil edilecek. Takdir süresi Bakanlar Kurulunca iki yıla kadar indirilebileceği gibi sekiz yıla kadar da çıkartılabilecek.
Takdir komisyonlarının tespit ettiği değerlere, Ticaret Odaları, Ziraat Odaları, Belediyeler ile ilgili mahalle ve köy muhtarlıklarının 15 gün içinde vergi mahkemesi nezdinde dava açma yetkisi var. Vergi mahkemesince verilecek kararlar aleyhine de 15 gün içinde Danıştaya başvurulabilecek.
3) 2002 Yılı Emlak Vergisinin Belirlenmesi
4751 sayılı Kanun ile Emlak Vergisi Kanununa eklenen geçici 20 nci madde hükmü, 2002 yılı emlak vergisinin iki farklı taksit halinde alınmasını öngörmektedir. Buna göre; 2002 yılı emlak vergisinin birinci taksidi, 2001 yılı için belirlenen değerlerin aynı yılın yeniden değerleme oranı olan % 53,2 oranında artırılmasıyla bulunan değer üzerinden hesaplanan verginin yarısı kadar Mart, Nisan ve Mayıs 2002 aylarında tahsil edilecektir.
2001 yılında ortaya çıkan ve vergi değerini tadil eden nedenlerle mükellefiyeti 2002 yılında başlayan mükellefler ise 1998 yılı genel beyan dönemine ilişkin olarak asgari ölçüde takdir olunan arsa ve arazi birim metrekare değerleri ile 2001 yılına ait bina metrekare normal inşaat maliyet bedeli dikkate alınarak bulunan asgari beyan değerinin % 53,2 oranında artırılmış tutarı üzerinden hesaplanan verginin yarısı kadar ilk taksit ödemesi yapacaktır.
2002 yılı emlak vergisinin ikinci taksidi ise, tartışma yaratan arsa ve arazi asgari birim metrekare değerlerine ilişkin takdir komisyonu kararları gözden geçirilerek yapılacak yeni takdirlere göre hesaplanacaktır. (Yeniden takdir edilecek değerlerin, daha önce eleştirilen, takdir komisyonlarının takdir ettiği arsa ve arazi asgari birim metrekare değerlerinin benzeri konumdaki gayrimenkuller bakımından çok farklı olması gibi durumlara ilişkin olacağı görüşündeyiz. Esas itibariyle, birbirleriyle sınır belediyelere bağlı yerler için farklı takdir komisyonları bulunmasından kaynaklananan bu gibi durumların dışında bütünüyle yeni bir takdir işlemi söz konusu olmayacağını düşünüyoruz.)
Bu hesaplamada, binalar için daha önce ilan edilen bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri de dikkate alınacaktır. (Bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerinin yenilenmesi de söz konusu değildir.) Buna göre hesaplanan vergi, 2002 yılının vergisi sayılacak ve bu vergiden birinci taksit tutarı düşülerek kalan tutar emlak vergisinin ikinci taksidi olarak Kasım 2002 içerisinde ödenecektir. 2002 yılı için hesaplanan vergi, birinci taksit tutarından az ise aradaki fark, ödenmiş olması kaydıyla mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilecek, vergi borcunun bulunmaması halinde ise mükellefe iade edilecektir.
4) Emlak Vergisi Affı
4751 sayılı Kanun bir nevi emlak vergisi affı olarak nitelendirilebilecek düzenlemeler de içermektedir. Bu Kanun ile Emlak Vergisi Kanununa eklenen geçici 21 inci madde hükmüne göre; 1.1.2002 tarihinden önce emlak vergisi doğuran olaylar nedeniyle mükellefiyet kaydı yaptırmayanlar, bildirimde bulunarak mükellefiyet kaydı yaptırmaları halinde 1998-2001 yıllarına ilişkin vergilerini her yıl için ayrı ayrı % 50 fazlasıyla 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar ödemeleri halinde vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacaktır. Ayrıca bu mükelleflerin 1998 öncesine ilişkin emlak vergileri de aranmayacaktır.
Bu uygulamadan yararlanabilmek için Mayıs 2002 sonuna kadar bildirimde bulunmak ve % 50 fazlasıyla hesaplanacak 1998-2001 yılları emlak vergilerini tam olarak ödemek gerekmektedir.
5) Büyükşehir Belediye Sınırları İçinde Bulunan Gayrimenkuller İçin Zamlı Emlak Vergisi Uygulaması Devam Ediyor
4751 sayılı Kanun, daha önce çıkartılan 4736 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle yapılan düzenleme gereği, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanları içinde bulunan gayrimenkuller için emlak vergisinin yüzde 100 oranında artırımlı uygulanacak olması konusunda herhangi bir değişiklik getirmemiştir. Bu nedenle, yukarıda açıklanan esaslara göre hesaplanacak olan 2002 yılı emlak vergileri, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanları içinde bulunan gayrimenkuller için bri kat artırımlı uygulanacaktır.
Saygılarımızla,
DRT Denetim Revizyon Tasdik
Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.