VERGİ SİRKÜLERİ
NO: 2002/29
KONU
|
Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliği (Seri No: 33)
|
Maliye Bakanlığınca yayımlanan 33 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde (R.G.: 11/04/2002; 24723), daha önce sizlere duyurmuş olduğumuz (bkz. 2002/27 nolu Vergi Sirküleri), 4751 sayılı Kanun ile emlak vergisi uygulamasında yapılan değişikliklerle ilgili açıklama yapılmıştır.
Tebliğ açıklamalarına özet olarak aşağıda yer verilmektedir.
1. EMLAK VERGİSİ ORANLARI
3030 sayılı Kanunun uygulandığı büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan bina, arsa ve arazilerin 2002 yılı ve sonraki dönemlere ait emlak vergisi; konutlarda binde 2, diğer binalarda binde 4, arazilerde binde 2, arsalarda ise binde 6 oranı dikkate alınarak hesaplanacaktır. Ancak, Adapazarı Büyükşehir Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan bina, arsa ve arazilerin emlak vergileri, 2002 ila 2005 yıllarında artırımlı oranlar yerine normal oranlar uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.
Büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında bulunan gayrimenkullerden muafiyet kapsamına girmeyen ve büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki ilçe ve alt kademe belediyelerine beyan edilmiş olan gayrimenkuller ile büyükşehir belediyesi bulunmayan il ve ilçelerde bulunan bina, arsa ve arazilere ait emlak vergileri; halen uygulanmakta olduğu gibi konutlarda binde 1, diğer binalarda binde 2, arazilerde binde 1, arsalarda ise binde 3 oranı uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.
2. 2002 YILI EMLAK VERGİSİNİN BİRİNCİ TAKSİDİNİN ÖDENME ESASLARI
2.1. 2001 Yılı Emlak Vergisi Matrahı Belli Olanların Vergileri
1998 genel beyan döneminde veya daha sonraki yıllarda vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması nedeniyle beyanname veren ve 2001 yılı matrahları üzerinden emlak vergisi ödeyen mükellefler adına, 2001 yılı bina, arsa ve arazi vergisi matrahlarının 2001 yılına ait yeniden değerleme oranı olan yüzde 53,2 oranında artırılması sonucu bulunacak tutarlar üzerinden, yukarıda belirtilen oranlara göre hesaplanan tutarın yarısı kadar tahakkuk ettirilecek emlak vergisinin, 2002 yılına ait emlak vergisinin birinci taksiti olarak aynı yılın Mayıs ayı sonuna kadar ödenmesi gerekmektedir. Tarh olunan vergiler, mükelleflere ayrıca tebliğ edilmeyecektir.
ÖRNEK: Mükellef (A), büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar dışındaki bir yerde sahip olduğu konutun değerini 1998 yılı genel beyan döneminde 5,000,000,000.- lira beyan etmiştir. 2001 yılı matrahı 14,567,590,000.- lira olup, vergisi ise 14,560,000.- liradır.
Bu mükellefin 2002 yılının birinci taksiti olarak ödeyeceği bina vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacak ve 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar ödenecektir.
2001 yılına ait bina vergisi matrahı : 14,567,590,000.- TL.
2001 yılına ait yeniden değerleme
oranında artırılmış vergi matrahı : 22,317,540,000.- TL.
(14,567,590,000 + 14,567,590,000 x %53,2=)
Hesaplanan bina vergisi : 22,310,000.- TL.
(22,317,540,000 x %01=)
2002 yılı bina vergisinin birinci taksiti olarak
tahakkuk ettirilecek tutar : 11,150,000.- TL.
(22,310,000/2=)
Yukarıda yer alan örnekte de görüleceği üzere, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kalan yerlerdeki bina, arsa ve arazilerle ilgili mükellefiyeti bulunanların, 2002 yılının birinci taksit tutarı olarak ödeyecekleri vergi, 2001 yılı vergilerinin %53.2 oranında artırılması sonucu bulunan tutarın yarısı kadar olmaktadır.
Büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan bina, arsa ve arazilerle ilgili mükellefiyeti olanların 2002 yılının birinci taksit tutarı olarak ödeyecekleri vergi ise, anılan yerlerde vergi oranları %100 artırımlı uygulanacağından, 2001 yılı vergilerinin %53.2 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar kadar olmaktadır.
2.2. Emlak Vergisi Mükellefiyeti 2002 Yılında Başlamış Olup, 2001 Yılı Matrahı Belli Olmayanların Vergileri
2001 yılında ortaya çıkan ve Emlak Vergisi Kanununun 33 üncü maddesinde yer alan vergi değerini tadil eden sebepler dolayısıyla emlak vergisi beyannamesi veren ve bu nedenle mükellefiyeti 2002 yılında başlayan emlak vergisi mükelleflerinin vergileri;
- Arsa ve arazilerde, 1998 yılı genel beyan dönemine ilişkin olarak asgari ölçüde tespit edilen arsa ve arazi birim metrekare değerleri,
- Binalarda ise 1998 yılı genel beyan dönemine ilişkin olarak asgari ölçüde tespit edilen arsa ve arazi birim metrekare değerleri ile 2001 yılına ait bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri,
dikkate alınarak bulunacak asgari beyan değerinin 2001 yılına ait yeniden değerleme oranı olan yüzde 53,2 oranında artırılması sonucu bulunan tutar üzerinden, yukarıda belirtilen oranlarda hesaplanan tutarın yarısı olarak tahakkuk ettirilecektir.
Bu kapsama giren emlak vergisi mükellefleri, belediyelerce bu suretle tahakkuk ettirilen vergileri, 2002 yılının birinci taksiti olarak Kanunun yayımı tarihinden itibaren aynı yılın Mayıs ayı sonuna kadar ödeyeceklerdir.
ÖRNEK: Mükellef (B), 2001 yılı içinde Ankara Büyükşehir Belediye sınırları içinde 30,000,000,000.- liraya satın aldığı işyeri nedeniyle aynı yıl içinde ilgili belediyeye emlak vergisi beyannamesi vermiştir. Binaya ait arsanın 1998 yılı genel beyan dönemine ilişkin asgari ölçüde tespit edilen birim metrekare değeri ile 2001 yılına ait bina metrekare normal inşaat maliyet bedeli dikkate alındığında, hesaplanan asgari beyan değeri 20,000,000,000.- liradır. Bu mükellefin söz konusu binadan dolayı emlak vergisi mükellefiyeti 2002 yılından
itibaren başlamaktadır.
Bu mükellefin, 2002 yılının birinci taksiti olarak ödeyeceği emlak vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
Binanın asgari beyan değeri : 20,000,000,000.- TL.
2001 yılına ait yeniden değerleme oranında
artırılmış değeri : 30,640,000,000.- TL.
(20 Milyar TL. + 20 Milyar TL. x %53,2=)
Hesaplanan bina vergisi : 122,560,000.- TL.
(30,640,000,000 x %04=)
2002 yılı bina vergisinin birinci taksiti için
tahakkuk ettirilecek tutar : 61,280,000.- TL.
(122,560,000/2=)
Yukarıda olduğu gibi hesaplanan 61,280,000.- lira bina vergisi, ilgili belediye tarafından tahakkuk ettirilecek ve mükellef (B) tarafından 2002 yılının birinci taksiti olarak 2002 yılının Mayıs ayı sonuna kadar ödenecektir.
3. 2002 YILI EMLAK VERGİSİNİN İKİNCİ TAKSİDİNİN ÖDENME ESASLARI
3.1. Vergi Değerinin Hesabı
Arsa ve arazilerde vergi değerinin hesabı
Arsa ve arazilerin 2002 yılına ait vergi değeri; takdir komisyonlarınca yeniden takdir edilmek suretiyle kesinleşen arsa ve arazinin metrekare birim değeri ile mükellefler tarafından belediyelere en son verilmiş bulunan emlak vergisi beyannamesinde yer alan arsa veya arazinin yüzölçümünün (hisseli ise hisseye isabet eden kısmının) çarpılması suretiyle tespit edilecektir.
ÖRNEK:
Takdir komisyonunca 2002 yılı için takdir edilen
Arsa metrekare birim değeri : 10,000,000.- TL.
Arsanın yüzölçümü (Mükellef hissesi) : 500 m2
Arsanın vergi değeri : 5,000,000,000.- TL.
Binalarda Vergi Değerinin Hesabı
Binaların 2002 yılına ait vergi değeri; takdir komisyonlarınca yeniden takdir edilmek suretiyle kesinleşen arsa veya arazi birim metrekare değerleri ve 2002 yılına ait bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri esas alınmak suretiyle tespit olunacaktır. Binaya ilişkin vergi değerinin hesabında 31 inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan tüzük hükümlerinden de yararlanılacaktır.
Bina vergi değerinin hesaplanmasında aşağıdaki yol izlenecektir.
- Binanın dıştan dışa yüzölçümü ile bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerini gösteren cetvelde yer alan ortalama rakam çarpılacaktır.
- Bu çarpım sonucu ortaya çıkacak rakama, varsa asansör, kalorifer veya klima tesisatı farkı ilave edilecektir. Bu ilave söz konusu rakamın asansör için %6'sı, kalorifer veya klima için de %8'i oranında olacaktır.
- Bu suretle bulunan toplam değerden Tüzüğün 23 üncü maddesinde belirtilen yıpranma payı düşülecektir.
- Yıpranma payı düşüldükten sonra kalan değere arsa veya arsa payının asgari ölçülere göre tespit edilen değeri ilave edilecektir.
ÖRNEK: Mükellef (C)'ye ait mesken olarak kullanılan apartman dairesi 1985 yılında betonarme karkas türünde ikinci sınıf inşaat olarak inşa edilmiştir. Apartman arsasının alanı 800 m2, arsa payı oranı 1/20, hisseye düşen arsa ise 40 m2'dir. Daire kaloriferli olup, dıştan dışa yüzölçümü 150 m2'dir.
Binanın bulunduğu caddede arsanın metrekare birim değeri 100 milyon lira olarak takdir edilmiştir. İnşaatın ortalama birim metrekare maliyeti ise 251,987,000 liradır.
Bu bilgilere göre, binanın vergi değeri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
İnşaatın türü, sınıfı ve kullanış şekline göre
Metrekare maliyet bedeli : 251,987,000.- TL.
Binanın dıştan dışa yüzölçümü : 150 m2
Binanın inşaat maliyet bedeli : 37,798,050,000.- TL.
Kalorifer farkı : 3,023,844,000.- TL.
(37,798,050,000 x %8)
Binanın kalorifer dahil inşaat maliyet bedeli : 40,821,894,000.- TL.
(37,798,050,000 + 3,023,844,000=)
Aşınma payı indirimi : 8,164,378,800.- TL.
(40,821,894,000 x %20)
Bina inşaat maliyet bedeli : 32,657,515,200.- TL.
(40,821,894,000 - 8,164,378,800 =)
Asgari ölçülere göre bulunan arsa değeri : 4,000,000,000.- TL.
(100,000,000 x 40 =)
Binanın vergi değeri : 36,650,000,000.- TL.
(32,657,515,200 + 4,000,000,000 =)
Bina vergisi, bu suretle hesaplanan 36,650,000,000.- lira vergi değeri üzerinden hesaplanacaktır. Bina, arsa ve arazilere ait vergi değerinin hesabında on milyon liraya
kadar olan tutarlar dikkate alınmayacaktır.
3.2. Emlak Vergisinin Hesabı ve İkinci Taksitin Ödenmesi
2002 yılına ait emlak vergisi, bina, arsa veya arazinin, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde tespit olunan vergi değeri üzerinden, yukarıda belirtilen vergi oranları dikkate alınarak 2002 yılı Kasım ayı içinde hesaplanacaktır. Bu suretle hesaplanan emlak vergisinden daha önce tahakkuk ettirilen birinci taksit tutarı mahsup edilerek, kalan kısım 2002 yılının Kasım ayı içinde tarh ve tahakkuk ettirilecek ve mükelleflerden 2002 yılının ikinci taksiti olarak tahsil edilecektir. 2002 yılına ait birinci taksitinin mahsubunda, ödenme şartı aranmayacaktır.
2002 yılı için hesaplanan emlak vergisi, birinci taksit olarak tahakkuk ettirilen vergiden az ise aradaki fark, birinci taksit tutarının ödenmiş olması halinde mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilecektir.
Mükellefin vergi borcunun bulunmaması halinde ise, mükellefe red ve iade edilecektir. Birinci taksit tutarı olarak tahakkuk ettirilen vergi ödenmemiş ise fark vergi tahakkuktan terkin edilecektir.
Belediyelerce tarh olunan bina, arsa ve arazi vergileri, mükelleflere tebliğ edilmeyecektir. Ancak, tahakkuk eden vergiler mükellefe bir yazı ile duyurulacaktır.
4. KANUNUN YAYIMI TARİHİNDEN ÖNCE BEYANNAME VEREN MÜKELLEFLERİN DURUMU
Emlak Vergisi Kanununun 4751 Sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümlerine göre, 2002 yılı Mart ayında başlayan genel beyan dönemi nedeniyle bu Kanunun yayımı tarihinden önce bina, arsa ve arazi vergisi beyannamesi veren mükelleflerin adlarına tahakkuk ettirilen vergilerin, geçici 20 nci madde hükmüne göre tahakkuk ettirilecek vergiye göre düzeltilmesi gerekmektedir.
Mükelleflerin bu şekildeki beyanı üzerine tahakkuk ettirilerek tahsil edilen verginin, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde tahakkuk ettirilen birinci taksit tutarından az olması halinde, aradaki farkın mükelleflerden tahsil edilmesi, fazla olması halinde bu miktarın mükelleflerin varsa diğer vergi borçlarına mahsup edilmesi, mükelleflerin vergi borcu yoksa talep etmeleri halinde kendilerine iade edilmesi gerekir. Mükelleflerin beyanları üzerine tahakkuk ettirilen vergi ödenmemiş ise yapılan tahakkuk tutarının, yukarıda yapılan açıklamalara göre tahakkuk ettirilecek birinci taksit tutarına göre düzeltilmesi gerekmektedir. Yapılan bu düzeltme işlemi mükellefe bir yazı ile bildirilecektir.
5. BİLDİRİM VERME VE SÜRESİ
4751 sayılı Kanun ile yapılan düzenleme gereği genel beyan esasına göre dört yılda bir gayrimenkul sahiplerinden beyanname alınması uygulaması kaldırılmış bulunmaktadır. Buna göre, mükellefler sahip oldukları bina, arsa ve araziler için 2002 yılında ve takip eden yıllarda genel beyanda bulunmayacaklar ve beyanname vermeyeceklerdir.
Emlak vergisi mükelleflerinin sadece;
a) Yeni inşa edilen binalarda inşaatın sona erdiği veya inşaatın sona ermesinden evvel kısmen kullanılmaya başlanmış ise her kısmın kullanılmasına başlandığı,
b) Emlak Vergisi Kanununun 33 üncü maddesinin 1 ila 7 numaralı fıkralarında belirtilen vergi değerini tadil eden sebeplerin doğması hallerinde de, değişikliklerin meydana geldiği,
bütçe yılı içerisinde emlakın bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye bir örneği Tebliğe ekli "Emlak Vergisi Bildirimi"ni vermeleri gerekmektedir.
Ancak, yukarıda (a ve b bentlerinde) belirtilen değişikliklerin bütçe yılının son üç ayı içinde meydana gelmesi halinde bildirim, olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde ilgili belediyeye verilecektir.
Geçici ve daimi muafiyetten yararlanan bina, arsa ve araziler için de bildirim verilmesi gerekmektedir. Devlete ait araziler için ise bildirim verilmesi söz konusu değildir.
Mükelleflerce aynı belediye ve mücavir alan sınırları içinde aynı yıl içinde iktisap olunan aynı cins birden fazla gayrimenkulün tek bildirim ile bildirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Elbirliği (iştirak halinde) mülkiyetinde ortaklar müşterek imzalı bir bildirim verebilecekleri gibi münferiden de bildirim verebilirler. Paylı (müşterek) mülkiyette ise her bir ortak tarafından belirlenmiş paylar için ayrı ayrı bildirim verilmesi gerekmektedir.
6. BİLDİRİM DIŞI KALAN GAYRİMENKULLERİN BİLDİRİLMESİ HALİNDE ÖDENECEK VERGİ VE CEZA
Emlak vergisi mükelleflerinin 1.1.2002 tarihinden önceki dönemlerde beyan edilmesi gerektiği halde bildirilmemiş gayrimenkullerini bildirerek, mükellefiyet tesis ettirmeleri halinde, bu gayrimenkullerin 1.1.2002 tarihinden önceki dönemlere ait vergi, vergi cezası ve gecikme faizi hakkında aşağıda açıklandığı üzere işlem yapılacaktır.
1.1.2002 tarihinden önceki dönemlerde sahip oldukları bina, arsa ve arazilerle ilgili olarak beyanname vermemiş, dolayısıyla bu gayrimenkullerle ilgili olarak mükellefiyet tesis ettirmemiş bulunan mükelleflerin, bildirim dışı kalan bu gayrimenkullerini ilgili belediyelere bir bildirimle bildirerek mükellefiyet tesis ettirmeleri ve 1998 - 2001 yıllarına ait vergilerini her yıl için %50 fazlasıyla ödemeleri halinde, bildirilen gayrimenkule ilişkin 1998 yılından önceki dönemlere ait vergiler mükelleflerden aranmayacaktır. Bu gayrimenkule ilişkin olarak 1998 ila 2001yılları için tahakkuk ettirilen vergilerle ilgili olarak kesilmesi gerekenvergi cezası kesilmeyecek ve gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
ÖRNEK 1: Mükellef (E) 1983 yılında 1,000,000.- liraya iktisap ettiği arsayı beyan etmemiştir. Bu mükellefin, sahibi bulunduğu söz konusu arsayı 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar bir bildirimle bildirerek, belediyece 1998 ila 2001 yılları için tarh ve tahakkuk ettirilecek vergiyi 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar %50 fazlası ile ödemesi halinde, kendisinden 1984 - 1997 yıllarına ait emlak vergisi aranmayacaktır. Ayrıca 1998 ila 2001 yıllarına ait tarh olunacak vergiler ile ilgili olarak vergi cezası kesilmeyecek ve gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
ÖRNEK 2: Mükellef (F) 1997 yılında 10,000,000,000.- liraya satın aldığı ve konut olarak kullanılan bina ile ilgili olarak ilgili belediyeye beyanname vermemiş ve mükellefiyet tesis ettirmemiştir. 1998 yılı genel beyan dönemi için takdir komisyonlarınca asgari ölçüde tespit edilen arsa metrekare birim değerleri ve bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri dikkate alınarak ilgili belediye tarafından binanın 1998 yılı asgari beyan değeri 12,000,000,000.- lira olarak hesaplanmıştır. Bu durumda, mükellefin 1998 - 2001 yılları matrahı ve ödeyeceği vergiler aşağıdaki gibi olacaktır.
1998 yılı bina vergisi matrahı : 12,000,000,000.- TL.
1998 yılı bina vergisi : 12,000,000.- TL.
(12,000,000,000 x %01 =)
1998 yılı emlak vergisinin %50 artırımlı tutarı : 18,000,000.- TL.
(12,000,000 + 12,000,000 x %50 =)
1999 bina vergisi matrahı : 21,336,000,000.- TL.
(12,000,000,000 + 12,000,000,000 x %77.8 =)
1999 yılı bina vergisi : 21,336,000.- TL.
(21,336,000,000 x %01 =)
1999 yılı emlak vergisinin %50 artırımlı tutarı : 32,004,000.- TL.
(21,336,000 + 21,336,000 x %50 =)
2000 yılı bina vergisi matrahı : 26,894,020,000.- TL.
(21,336,000,000 + 21,336,000,000 x %26,05 =)
2000 yılı bina vergisi : 26,890,000.- TL.
(26,894,020,000 x %01 =)
2000 yılı emlak vergisinin %50 artırımlı tutarı : 40,330,000.- TL.
(26,890,000 + 26,890,000 x %50 =)
2001 yılı bina vergisi matrahı : 34,962,220,000.- TL.
(26,894,020,000 + 26,894,020,000 x %30 =)
2001 yılı bina vergisi : 34,960,000.- TL.
(34,962,220,000 x %01 =)
2001 yılı emlak vergisinin %50 artırımlı tutarı : 52,440,000.- TL.
(34,960,000 + 34,960,000 x %50 =)
1998 ila 2001 yılları emlak vergisinin %50
fazlasıyla ödenmesi gereken toplam tutarı : 142,774,000.- TL.
(18,000,000 + 32,004,000 + 40,330,000 +
52,440,000 =)
Mükellef (F)'nin 1997 yılında satın alma yoluyla iktisap ettiği ve zamanında beyan etmediği binayı 2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar bildirmesi ve 1998 ila 2001 yılları için adına tarh ve tahakkuk ettirilen vergiyi %50 fazlası ile 142,774,000.- TL. olarak ödemesi halinde, mükellef adına vergi cezası kesilmeyecek ve gecikme faizi hesaplanmayacaktır.
Bina, arsa ve arazi vergisinden dolayı mükellefiyet kaydı bulunanların, beyan dışı kalan gayrimenkullerini bildirmeleri ve yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde aranan şartları yerine getirmeleri halinde, yeni bildirilen gayrimenkulleri hakkında da söz konusu geçici madde hükmüne göre işlem yapılacaktır.
2002 yılı Mayıs ayı sonuna kadar bildirim vermeyen mükellefler ile bildirim verdiği halde adlarına tahakkuk eden emlak vergisini yüzde 50 fazlasıyla tam olarak ödemeyen mükelleflerin anılan madde hükmünden yararlanmaları mümkün değildir.
Vergi değerini tadil eden sebeplerle daha önce beyan edilen ancak, daha sonraki genel beyan dönemlerinde beyan edilmeyen bina, arsa ve araziler vergi dairesinin ıttılaına girmiş olup, bu gayrimenkullerle ilgili olarak yeni bir mükellefiyet tesisi söz konusu olmadığından, bu gayrimenkuller hakkında geçici 21 nci madde hükmüne göre işlem yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, söz konusu gayrimenkullerle ilgili olarak, beyannamesi verilmeyen ve vergilendirilmesi yapılmayan dönemler için zamanaşımı süresi de dikkate alınmak suretiyle idarece tarhiyat yapılması gerekir.
Saygılarımızla,
DRT Denetim Revizyon Tasdik
Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.