T�rkiye'de Vefat Eden Yabanc� Uyruklu Vatanda�lar�n Veraset ve �ntikal Vergisi | Selcan G�mr�k�� | 3/4/2021

Selcan G�mr�k�� | Deloitte T�rkiye Vergi Denet�isi

Giri�

�al��ma hayat�nda uluslararas� g�revlendirmeler; hem �irketler hem i�verenler hem de �al��anlar a��s�ndan farkl� yasal y�k�ml�l�kler i�eren �nemli konulardan biridir. Bu do�rultuda �lkeler kendi aralar�nda vergisel konularda ikili anla�malar yaparak hem vatanda�lar�n�n hem de �lkelerinin �e�itli hak ve y�k�ml�l�klerini kar��l�kl�l�k esas�yla koruma alt�na almakta, hem de �al��acak vatanda�lara k�lavuz olmaktad�r. G�revlendirme s�recindeki ilk a�amada �ifte vergilendirme gibi sorunlar�n �n�ne ge�mek ama�lanmaktad�r. Ancak g�revlendirme s�recinde yabanc� uyruklu �al��anlar�n vefat etmeleri sonras� geriye kalan servetlerinin nas�l vergilenece�i konusunun varisleri taraf�ndan de�erlendirilmesi gerekece�inden bu durum vergisel anlamda bir karma��kl�k yaratmaktad�r. Duruma veraset ve intikal vergisi a��s�ndan bak�ld��nda ki�ilerin vefat� sonras� sahip oldu�u ta��n�r ve ta��nmaz mallar�n hangi �lkede bulundu�u, hangi kapsamda oldu�unun de�erlendirmesi yap�larak hangi �lkelerde vergi do�aca�� ya da vergilendirmenin hi� do�mamas� hususunda sonuca ula��lmas� gerekecektir. Bu a�amada vefat eden yabanc� vatanda�lar�n veraset yoluyla intikal eden varl�klar�n�n varisleri taraf�ndan vergisel sorumluluklar�n�n gerekmesi durumunda yerine getirilmesi b�y�k �nem arz etmektedir.�

Vefat Say�lan Haller

T�rk Medeni Kanunu 28. maddesi uyar�nca ki�ilik, �l�m haliyle sona ermektedir. Bir kimse hakk�nda �l�m karinesi ya da gaiplik karar� verilmesi de �l�m gibi ki�ili�i sona erdirmektedir.�

�l�m Karinesi

TMK 31. maddesine g�re �bir kimse, �l�m�ne kesin g�zle bak�lmay� gerektiren durumlar i�inde kaybolursa,cesedi bulunamam�� olsa bile ger�ekten �lm�� say�l�r.�

Gaiplik Karar�

�TMK Madde 32- �l�m tehlikesi i�inde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber al�namayan bir kimsenin �l�m� hakk�nda kuvvetli olas�l�k varsa, haklar� bu �l�me ba�l� olanlar�n ba�vurusu �zerine mahkeme bu ki�inin gaipli�ine karar verebilir.

Yetkili mahkeme, ki�inin T�rkiye'deki son yerle�im yeri; e�er T�rkiye'de hi� yerle�memi�se n�fus sicilinde kay�tl� oldu�u yer; b�yle bir kay�t da yoksa anas�n�n veya babas�n�n kay�tl� bulundu�u yer mahkemesidir.��

Ki�inin �lmesi, kanunen �l�m karinesine ya da gaipli�ine karar verilmesi sonras�nda kalan mal ve haklar�n�n varisleri taraf�ndan reddi miras edilmemesi durumunda veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir.� ��

Veraset ve �ntikal Vergisi�

T�rkiye�de her birey mali g�c�ne g�re vergi �devini yerine getirmekle y�k�ml�d�r. Veraset ve intikal vergisi de ivazs�z olarak edinilen varl�klar ya da ki�ilerin vefatlar� sonras� sahibi olduklar� servetlerin varislerine transferi �zerinden al�nan vergi t�r�d�r. T�rk vergi sisteminde 1959 y�l�nda y�r�rl��e giren 7338 say�l� Kanun h�km�nce veraset ve intikal vergisi uygulanmaktad�r.�

Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu�nun birinci maddesi h�km� gere�i olarak "T�rkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan �ah�slara ait mallar ile T�rkiye'de bulunan mallar�n veraset tarikiyle veya herhangi bir suretle olursa olsun ivazs�z (kar��l�ks�z) bir tarzda bir �ah�stan di�er �ahsa intikali Veraset ve �ntikal Vergisi'ne tabidir.� �eklinde ifade edilmi�tir.�

Kanunun ilk maddesi uyar�nca hem �ahsilik, hem de m�lkilik ilkesi uygulanmaktad�r. �ahsilik ilkesi ile T�rkiye Cumhuriyeti vatanda�lar�n�n sahip oldu�u mal varl�klar�n�n transferi sonras� bu servetin vergilendirilmesi anlam� ifade edilirken, m�lkilik ilkesi ile T�rkiye Cumhuriyeti i�erisinde bulunan mal varl�klar�n�n ki�i ya da ki�ilere ivazs�z veya veraset ile transfer olmas� sonucu bu servetten al�nan vergi ifade edilmektedir. Her iki ilke de veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir. Buradan hareketle diyebiliriz ki T�rkiye Cumhuriyeti vatanda�� olmayan ki�ilerin vefat etmeleri ya da kanunen gaipli�ine veya �l�m karinesine karar verilmesi sonras� T�rkiye Cumhuriyeti s�n�rlar� i�erisinde bulunan mal ve varl�klar�n�n varislerine veraseten ya da ivazs�z (kar��l�ks�z) intikal etmesi sonucu ki�ilerin uyru�una bak�lmaks�z�n ilgili mal ve varl��n T�rkiye i�erisinde veraset ve intikal vergisinin konusuna girmektedir. Bu noktada yabanc� uyruklu ki�ilerin vefatlar� sonras� geriye kalan mal ve varl�klar�n�n vergilenmesinde �ifte vergilenme konusu g�ndeme gelmektedir.�

T�rkiye ile 85 �lke aras�nda �ifte vergilendirmeyi �nleme anla�mas� bulunmaktad�r. Bu anla�malardaki temel ama� m�kellefler ad�na ayn� vergi konusu i�in her iki �lkede vergi �demenin �n�ne ge�erek �ifte vergilendirmeyi �nlemektir. �kili anla�malar kapsam�nda veraset ve intikal vergisine dair net bir ifade olmamas�na ra�men baz� anla�malarda servete ili�kin belirli h�k�mler bulunmaktad�r. Bu h�k�mler do�rultusunda olu�an veraset ve intikal vergisinin hangi �lkede vergilendirilebilece�ine karar verilebilmektedir. Ancak pek �ok anla�mada veraset ve intikal vergisi ad�na herhangi bir ifade bulunmamas� sebebiyle veraset ve intikal vergisi i�in anla�malar�n genel h�k�mlerden yola ��karak �ifte vergilendirmenin �n�ne ge�ilebilmektedir. �ayet �lkeler aras� anla�ma yok ise m�kelleflerin vergisel durumlar�n�n ilgili �lkelerin yerel mevzuatlar� uyar�nca de�erlendirilmesi ve gerekmesi durumunda vergi y�k�ml�l�klerini yerine getirilmesi gerekmektedir.�

Yabanc� uyruklu vatanda��n vefat� ya da kanunen gaipli�ine veya �l�m karinesine karar verilmesi sonras� T�rkiye Cumhuriyeti s�n�rlar� i�erisindeki mal varl��n�n varislerine veraseten intikali ger�ekle�ti�inde varislerinin reddi miras etmemeleri durumunda T�rkiye Cumhuriyeti veraset ve intikal vergisine tabi tutulmaktad�rlar. Veraseten servet edinen bu ki�ilerin bu servet �zerinden T�rkiye'de veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir. Veraset ve intikal vergisi beyannamesi vermesi gereken m�kelleflerin bu beyannameyi verirken beyannamenin ekinde baz� belgeleri bulundurmas� gerekmektedir. Bu belgeler aras�nda veraset ilam�n�n olmas� �artt�r.

Veraset ilam� bir kimsenin vefat� halinde miras��lar�n�n kim oldu�unun tespit edilmesi a��s�ndan Sulh Hukuk Mahkemesi'nden talep edilmektedir. Belge miras��lar�n listesini i�ermektedir. �l�m halinde, murisin miras��lar�n�n kim oldu�u ve miras��l�k hakk�na kimlerin sahip oldu�unu g�steren bu belgenin veraset ve intikal vergisi beyannamesinin ekinde olmas� zorunludur. Veraset ilam� vefat eden ki�inin �l�m�n� yasal olarak kan�tlamak ve miras�� olarak ge�enlerin vefat eden kimsenin miras�ndan pay almaya hak kazand�klar�n� hukuki olarak g�stermek amac�yla al�nmaktad�r. Vefat eden ki�i yabanc� uyruklu bir vatanda� ise bu belge kendi �lkesinden ilgili makamlardan da al�nabilmektedir. Ancak Gelir �daresi Ba�kanl��na ba�l� Veraset ve �ntikal Vergisi Ba�kanl�� g�r��ne g�re yabanc� �lke makamlar�ndan al�nan veraset ilam� belgesinin T�rkiye i�erisinde yasalla�t�r�lmas� amac�yla al�nan belgenin T�rkiye yeminli terc�manlar� taraf�ndan terc�me edilmesinin T�rk makamlar� a��s�ndan yeterli bulunaca�� y�n�ndedir. Di�er yandan T�rk mahkemelerinden bu belgeye tasdik al�nmas� da kabul g�rmektedir. Yabanc� vatanda�lar ad�na al�nan ve T�rkiye'de yasalla�t�r�lan veraset ilam�n�n veraset ve intikal vergisi beyannamesine eklenmesi haricinde a�a��da s�ralanan belgelerin de beyanname ekinde yer almas� gerekmektedir.�

� Vasiyetname, miras mukavelenamesi,�

� Bor� ve masraflara ait belgeler,�

� Ticari bilan�o ve gelir tablosu,

� Gayrimenkuller i�in tapunun fotokopisi ve emlak vergisi de�erini g�steren ilgili belediyeden al�nm�� bir belge,�

� Ara� ve tescile tabi di�er menkuller i�in tescil belgesinin fotokopisi�

Veraset ve intikal vergisi oran� Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu 16. maddesinde belirlenmi�tir. 29 Aral�k 2020 tarihli ve 31349 say�l� 1. M�kerrer Resmi Gazete�de yay�mlanan 52 Seri No.lu Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu Genel Tebli�i ile 01.01.2021 tarihinden ge�erli olmak �zere, 2021 y�l� i�in belirlenen veraset ve intikal vergisinde istisna tutarlar� ile matrah dilimleri a�a��daki �ekilde belirlenmi�tir.

"Buna g�re, 1/1/2021 tarihinden itibaren 7338 say�l� Kanunun 4 �nc� maddesinin birinci f�kras�n�n (b), (d) ve (e) bentlerinde yer alan istisna tutarlar�;

� Evlatl�klar d�hil, f�ru� ve e�ten her birine isabet eden miras hisselerinde 334.534� TL (f�ru� bulunmamas� halinde e�e isabet eden miras hissesinde 669.479 TL),

� �vazs�z suretle meydana gelen intikallerde 7.703 TL

olarak dikkate al�nacakt�r.

1/1/2021 tarihinden itibaren veraset yoluyla veya ivazs�z surette meydana gelen intikallerde veraset ve intikal vergisi a�a��daki tarifeye g�re hesaplanacakt�r."��

Matrah	Verginin Oran� (%)		�
	Veraset Yoluyla��ntikallerde	�vazs�z��ntikallerde	�
	Veraset Yoluyla��ntikallerde	�vazs�z��ntikallerde	�
�lk�380.000 TL i�in	1	10	�
Sonra gelen��900.000 TL i�in	3	15	�
Sonra�gelen�1.900.000 TL i�in	5	20	�
Sonra�gelen 3.600.000 TL i�in	7	25	�
Matrah�n�6.780.000 TL�yi a�an b�l�m� i�in	10	30	�

Beyannamenin ilgili oranlarla hesaplanmas�n� sonras� yabanc� vatanda�lar�n vefat�n� takiben varisleri taraf�ndan veraset ve intikal vergisi beyannamesinin, vefat eden ki�inin T�rkiye'deki son ikametgah�n�n ba�l� oldu�u vergi dairesine verilmesi gerekmektedir. Vefat durumunda varislere kurumlar taraf�ndan yap�lacak olan �demelerde %5 oran�nda stopaj uygulanmas� sonras� �demenin yap�lmas� gerekmektedir ve bu durumda varislere ilave bir beyanname y�k�ml�l�� olu�mamaktad�r. Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin verilme s�resi �l�m�n ger�ekle�ti�i memleket ve m�kelleflerin bulundu�u memlekete g�re de�i�iklik g�stermektedir. Vefat T�rkiye'de ger�ekle�mi� ise ya da vefat yabanc� bir �lkede ger�ekle�mi� ve m�kellefler de vefat edenin bulundu�u �lkede iseler �l�m tarihinden itibaren d�rt ay i�erisinde beyannamesinin verilmesi gerekmektedir. Vefat T�rkiye'de ger�ekle�mi� ancak varisleri yabanc� bir memlekette bulunuyorsa ya da vefat yabanc� bir memlekette ger�ekle�mi� ve varisleri T�rkiye'de bulunuyor ise vefat� takip eden alt� ay i�erisinde beyannamesinin verilmesi gerekmektedir. �ayet vefat yabanc� bir memlekette ger�ekle�mi� ve m�kellefler murisin bulundu�u �lke d��nda ba�ka yabanc� bir �lkede bulunuyorlarsa �l�m� takip eden sekiz ay i�erisinde beyannamesinin verilmesi gerekmektedir.�

�vazs�z ya da veraset yoluyla kendilerine mal intikal eden m�kelleflerin, kanunda �ng�r�len s�reler ge�tikten sonra beyanname vermeleri ya da hi� beyanname vermemeleri durumunda usuls�zl�k cezalar� uygulanmaktad�r. Varislere beyanname verme s�relerinin sona erdi�i g�n itibariyle 15 g�nl�k ek s�re tan�nmaktad�r. Tan�nan 15 g�nl�k ilk ek s�re i�erisinde beyannamenin verilmesi durumunda m�kelleflere vergi ziya� ve gecikme faizi uygulanmayacakt�r. Bu ek s�re sonras�nda m�kelleflerin beyanname vermemelerinin gelir idaresi taraf�ndan tespit edilmesi sonras� ikinci 15 g�nl�k ek s�re tan�yan bir tebligat g�nderilir. Tebligat gelmeden �nce beyanname verilirse m�kelleflere sadece Vergi Usul Kanunu 352. maddesi uyar�nca ikinci derece usuls�zl�k cezas� kesilir. Tebligat�n tan�d�� ek s�re zarf�nda beyanname verilmesi durumunda Vergi Usul Kanunu 352. maddesi uyar�nca birinci derece usuls�zl�k cezas� kesilir. �ayet m�kellefler bu s�rede beyannamelerini vermezlerse iki kat birinci derece usuls�zl�k cezas� ve Vergi Usul Kanununun 336. maddesi uyar�nca vergi ziya� cezas� uygulan�r.�

Sonu�

Veraset ve intikal vergisi T�rkiye'de gelir elde etmek amac�yla hem �ahsilik, hem de m�lkilik esaslar� �zerinden al�nmaktad�r. Uluslararas� d�zlemde bakt��m�zda m�lkilik ilkesi �zellikle yabanc� uyruklu m�kellefler ad�na �ifte vergilendirme sorunu olarak g�n y�z�ne ��kmaktad�r. Her ne kadar T�rkiye'nin 85 �lke ile �ifte vergilendirmeyi �nleme anla�mas� olsa dahi pek �ok anla�ma i�erisinde servet �zerinden al�nan vergiler ad�na bir d�zenleme bulunmamaktad�r. Bu durum uygulamada �ifte vergilendirme sorununa yol a�maktad�r. Diyebiliriz ki yap�lan anla�malara servete ili�kin h�k�mlerin konulmas� �ifte vergilendirmeyi �nleme a��s�ndan m�kelleflere faydal� olabilecektir. Mevcut �artlarda var olan veraset ve intikal vergisi T�rk vatanda�lara nas�l uygulan�yorsa T�rkiye s�n�rlar� i�erisinde mal varl�� bulunan yabanc� uyruklu ki�ilerin vefat� sonras� varislerine de ayn� �ekilde uygulanmaktad�r. Ki�ilerin yabanc� uyruklu olmalar� sadece vefatlar�n�n ger�ekle�ti�i ya da varislerinin bulundu�u yere g�re beyanname verme s�relerinde de�i�ikli�e sebep olmaktad�r. Bu noktada T�rkiye s�n�rlar� i�erisinde mal varl�� bulunan ve vefat etmi� yabanc� uyruklu vatanda�lar�n varislerinin T�rkiye�nin veraset ve intikal vergisi usul ve esaslar�n� bilmeleri �nem ta��maktad�r.

�

KAYNAK�A

1. T�rk Medeni Kanunu

2. 7338 Say�l� Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu

3. DEM�RC�, Zeynep, Veraset ve �ntikal Vergisinin Uluslararas� Anla�malar, Yarg�tay ve Dan��tay Kararlar� �er�evesinde �rdelenmesi, Dumlup�nar �niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 58. Say� / Ekim 2018, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/564735 (Eri�im Tarihi: 15.12.2019)

4. Gelir �daresi Ba�kanl��nca yay�mlanan 2007/1 seri nolu Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu �� Genelgesi��

5. Gelir �daresi Ba�kanl��, 2019 Miras��lar�n Yasal Y�k�ml�l�kleri Rehberi

6. Say� : 97895701-160[2018/5.1-6]-E.885198,� 04.10.2018 tarihli �zelge, Yabanc� �lke uyruklu murisin T�rkiye Cumhuriyeti vatanda�� miras��lar�na intikal eden terekenin vergilendirilmesi

7. Veraset ve �ntikal Vergisi Kanunu Tebli� (Seri No:51)

�

Yazd�r Arkada��na g�nder