Devletten Vergi �adesi Almak M�mk�n m�? | Ezgi Mu�la | 1/7/2022

Ezgi Mu�la, SMMM | Deloitte Vergi�Denet�isi | Lebib Yalk�n Mevzuat Dergisi (TEMMUZ 2022 Say�: 223)

�lkemizde �denen vergilerin iadesinin al�namayaca�� y�n�nde genel bir kan� bulunmaktad�r. Bu makalemizde hangi durumlarda vergi iadesi talep edilebilir, nakden vergi iadesi, mahsuben vergi iadesi ve stopaj usul�yle bordro �zerinde kesilen vergilerin iade durumlar�n� inceleyece�iz.

Vergi iadesi konusu Gelir Vergisi Kanunu�nun 121. maddesinde d�zenlenmi� olup beyannamede g�sterilen gelire dahil kazan� ve iratlardan Gelir/Kurumlar Vergisi Kanunlar�na g�re kesilmi� bulunan vergilerin, beyanname �zerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisine mahsup edilece�i, mahsubu yap�lan miktar�n gelir/kurumlar vergisinden fazla olmas� halinde aradaki fark�n vergi dairesince m�kellefe bildirilece�i ve m�kellefin tebli� tarihinden itibaren bir y�l i�inde m�racaat� �zerine kendisine ret ve iade olunaca�� belirtilmi�tir. Bu noktada m�kellefler vergi iadesi ba�vurusunda bulunurken nakden vergi iadesi, mahsuben vergi iadesi y�ntemlerini kullanabilmektedir.

Mahsuben Vergi �adesi

Yukar�da belirtti�imiz �zere, m�kellefler y�ll�k gelir vergisi beyannamelerini d�zenlerken daha �nce tevkif suretiyle kesilmi� bulunan vergilerini beyanname �zerinden hesaplanan vergiye mahsup edebilmektedirler. Tevkif yoluyla kesilen vergilerin y�ll�k beyannamedeki mahsuplar sonunda kalan k�sm�n�n di�er vergi bor�lar�na mahsubu talebinde bulunabilirler. Bu durumda vergi iadesi, mahsup talebi tutar�na bak�lmaks�z�n, inceleme raporu ve teminat aran�lmadan yerine getirilir. Bunun i�in mahsup talebinin dilek�e ile yap�lmas� ve y�l i�inde yap�lan tevkifatlara ili�kin tablonun dilek�e ekinde yer almas� gerekmektedir.

Nakden Vergi �adesi

Nakden iade taleplerinin iade talep dilek�esi (1A) ile yap�lmas� �artt�r. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ili�kin nakden iade edilecek tutar�n 2022 y�l� i�in 68.000 T�rk liras�n� ge�memesi halinde iade talebi, iade talep dilek�esi (1A) ile birlikte bu dilek�enin "Nakden �adelere �li�kin A��klamalar" k�sm�nda yer alan eklenecek belgelerin eksiksiz ibraz edilmesi kayd�yla inceleme raporu ve teminat aranmaks�z�n yerine getirilir. Bu kapsamda;

-� �cret geliri elde edenler i�in i�veren taraf�ndan vergi kesintisinin yap�ld��n� g�steren yaz�n�n onayl� �rne�inin,

-� Gayrimenkul sermaye irad� elde edenler i�in kira kontrat�n�n onayl� �rne�inin,

-� Menkul sermaye irad� elde edenler i�in vergi kesintisinin yap�ld��n� g�steren belgenin onayl� �rne�inin,

-� Serbest meslek kazanc� elde edenler i�in tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu ad�na tahakkuk etti�ini g�steren belgenin onayl� �rne�inin,

-� Kurumlar vergisi m�kellefleri ile ticari veya zirai kazan� elde edenler i�in tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlular� taraf�ndan ilgili vergi dairesine �denmi� oldu�una ili�kin belgenin ilgili kurumca onaylanan bir �rne�inin, iade i�lemini ger�ekle�tirecek olan vergi dairesine iade talep dilek�esi (1A) ile birlikte ibraz edilmesi akabinde varsa beyanname �zerinde girilen e�itim, sa�l�k, ba�� gibi indirim kalemlerine ait makbuzlar�n da vergi dairesine ibraz edilmesi gerekmektedir. �ade ba�vurusu, elden ibraz edilebilece�i gibi interaktif vergi dairesi arac�l��yla da ibraz edilmesi m�mk�nd�r.

Buna kar��n, nakden iade edilecek tutar�n 2022 y�l� i�in 68.000 T�rk liras�n� ge�mesi durumunda ba�vuru vergi incelemesine sevk edilecek, vergi inceleme yetkisine haiz olanlarca uygun g�r�lmesi durumunda m�kellefe iade edilecektir. 2022 y�l� i�in 68.000 T�rk liras�na kadar olan k�s�m ise, iade talep dilek�esi (1A) ve eklerinin eksiksiz ibraz edilmesi ko�uluyla teminat aranmaks�z�n ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilir. Nakden iade talebinin 2022 y�l� i�in 681.000 T�rk liras�na kadar olan k�sm� m�kellefle s�resinde tam tasdik s�zle�mesi d�zenlemi� yeminli mali m��avirce d�zenlenecek tam tasdik raporu uyar�nca iade edilebilir. �ade talebinin 2022 y�l� i�in 681.000 T�rk liras�n� a�an k�sm�n�n iadesi ise vergi inceleme yetkisi bulunanlarca d�zenlenen vergi inceleme raporu sonucuna g�re yerine getirilir.

�adeyi Teminata Ba�lama Durumu

M�kellefler iade talebi ba�vurular�nda teminat g�sterirlerse iade inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilir. Teminat olarak 6183 say�l� Amme Alacaklar�n�n Tahsil Usul� Hakk�nda Kanunun 10 uncu maddesinin birinci f�kras�n�n (1), (2) ve (3) numaral� bentlerinde say�lanlardan bir veya birka�� g�sterilebilir (Para, Bankalar ve �zel finans kurumlar� taraf�ndan verilen s�resiz teminat mektuplar�, Hazine M�ste�arl��nca ihra� edilen Devlet i� bor�lanma senetleri veya bu senetler yerine d�zenlenen belgeler).

Stopaj Usul�yle Kesilen Vergilerin �adesi

193 say�l� Gelir Vergisi Kanunu�na g�re tek i�verenden elde edilen �cret geliri ilgili y�l i�in belirlenen beyan verme s�n�r�n� a�m�yorsa ya da birden fazla i�verende �al��ma durumu olup da elde edilen toplam �cret gelirinin ilgili y�l i�in ge�erli olan gelir vergisi tarifesi d�rd�nc� gelir dilimini a�mamas� veya birden sonraki i�verenden elde edilen �cretin gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir dilimini a�mamas� durumlar�nda, bordro arac�l��yla stopaj usul�yle kesilen vergiler nihai kabul edilmekte ve ki�ilerin bu vergilerle alakal� beyanname verme durumu veya vergi iadesi alma durumlar� s�z konusu olmamaktad�r.

Bilindi�i �zere, �lkemize �al��maya gelen yabanc� uyruklu �al��anlar bulunmaktad�r. Bu ki�ilerin T�rkiye�de bir takvim y�l� i�erisinde 183 g�n� a�mamak �zere kalmalar� ve ikamet adreslerinin de T�rkiye�de olmamalar� durumunda gelir vergisi mevzuat�m�z uyar�nca T�rkiye�nin dar m�kellefi kabul edilecekleri a�ik�rd�r.

Maa� �demelerinin T�rkiye�deki �irket taraf�ndan yap�lmas� durumunda kendilerine bir bordro i�letilecek ve �cret gelirleri �zerinden bordro arac�l��yla vergi kesintisi yap�lacakt�r. Di�er taraftan, mukimi olduklar� �lke, kendi i� mevzuatlar� uyar�nca bu ki�ileri tam m�kellef saymas� halinde, T�rkiye�de elde ettikleri �creti vergilendirmek isteyebilmektedir. B�yle bir durumda ise T�rkiye�de h�lihaz�rda bordro �zerinde kesilen vergiler bulundu�undan �ifte vergilendirme sorunu ortaya ��kmaktad�r.

�nceki y�llarda bu konuda idareye �e�itli �zelge taleplerinde bulunulmu�, bordro �zerindeki vergilerin iadesi talep edilmi�; ancak idare bu vergilerin iadesinin m�mk�n olmad�� y�n�nde g�r��ler vermi�tir. Ancak Covid-19 ile birlikte �al��anlar�n bir�o�u pandemi s�recini kendi �lkelerinde ge�irmeyi se�mi� veya k�s�tlamalar dolay�s�yla kendi �lkelerine d�nememi�lerdir. Bunun sonucunda, yukar�da belirtilen durumlar�n say�s�nda bir hayli art�� g�zlemlenmi�tir ve idarenin bu konudaki g�r��ne tekrar ba�vurulmu�tur.

Vergi idaresinin 22.06.2020 tarihli ve "Almanya'da g�revli personele T�rkiye�den �denen �cretin vergilendirilmesi" konulu �zelgesinde i� mevzuat�n yan� s�ra Almanya � T�rkiye �ifte vergilemeyi �nleme anla�mas�na da at�fta bulunuldu�u ve sonu� olarak ki�inin Almanya mukimi say�lmas� durumunda �deme T�rkiye kaynakl� olsa dahi, vergilendirme hakk�n�n Almanya ya ait olaca�� y�n�nde g�r�� verdi�i g�r�lm��t�r. Bu durumda ki�i veya vekilleri ilgili vergi dairesine ba�vurarak vergi iadesi talebinde bulunabilecektir. T�rkiye kaynakl� kazan� ve iratlar�n �ifte vergileme anla�ma h�k�mlerine tabi tutulabilmesi i�in vergi dairesi ilgili �lkeden al�nan mukimlik belgesi talep etmekte ve al�nan mukimlik belgesinin asl� ile noter veya bu �lkedeki T�rk konsolosluklar�nca tasdikli T�rk�e terc�mesinin bir �rne�ini yap�lacak iade ba�vurusunda vergi dairesine ibraz etmeleri gerekmektedir.

�ayet mukimlik belgesi sunulamazsa di�er bir deyi�le ki�inin yurtd��nda mukim oldu�u kan�tlanamazsa, �ifte vergilendirme anla�ma h�k�mleri yerine i� mevzuat h�k�mlerinin uygulanaca�� belirtilmi� olup bu durumda iade ba�vurusunun �n� de kapat�lm��t�r.

�laveten, yukar�da bahsedilen �zelgede Almanya i�in iade ba�vurular�n�n verginin kaynakta kesildi�i takvim y�l�n� takip eden d�rd�nc� y�l�n sonuna kadar yap�lmas� gerekti�i belirtilmi�tir. Di�er �lkeler i�in bu s�renin de�i�iklik g�sterebilece�i g�z �n�nde bulundurulmal�d�r.

11.11.2020 tarihli ve "Yurt d�� grup firmas�nda �al��an personele T�rkiye'den �denen �cretin vergilendirilmesi" konulu �zelgede ise yine �ncelikle ki�inin m�kellefiyet durumu netle�tirilmeye �al��lm�� ve e�er yurtd�� mukimi oldu�u kan�tlan�rsa yine T�rkiye�den yap�lan �cret �demesini vergileme hakk� mukim olunan �lkeye verilmi�tir. T�rkiye'nin vergileme hakk� bulunmad��ndan personele T�rkiye'den yap�lan �demelerden vergi kesintisi yap�lmayacak olup, varsa daha �nce yap�lan �demelerden tevkif edilen vergilerin iadesi i�in bahsi ge�en personel bizzat veya vekilleri vas�tas�yla ilgili vergi dairesine ba�vurabileceklerdir.

Vergi iadelerinde nakden, mahsuben iade y�ntemleri mevcut olup, m�kellefler diledikleri y�ntemi se�mekte �zg�rd�rler. Bunun haricinde �cret �zerinden stopaj usul�yle vergilendirmede idarenin Covid-19 ile beraber m�kelleflerin �demelerini T�rkiye�den almaya devam edip, yurtd��nda mukim olduklar�n� kan�tlayan mukimlik belgesi getirmeleri halinde, T�rkiye�de bordroda kesilen vergilerin de iadesi i�in ba�vuru yolu a��lm��t�r.

Yazd�r Arkada��na g�nder