Arzu AKÇURA, Director (YMM) – International Tax
Avrupa Konseyi’nin amacı ülkeler arasında bilgi paylaşımında şeffaflık, adil vergi rekabeti ve ülkelerin yerel vergi rejimlerinin gerçek ekonomik faaliyetlere bağlanmasının sağlanması olarak özetlenebilir. Kısaca, bu prensipleri uygulayan AB ülkelerinin muhatap oldukları diğer ülkelerin de söz konusu prensipleri uygulaması sağlanarak küresel çapta daha adil bir vergi sistemine ulaşmak hedeflenmektedir.
Avrupa Konseyi deyince akla ilk gelen ise hiç kuşkusuz “kara liste”- “Annex I” ile “gri liste”- “Annex II” olmaktadır.
Bir üçüncü ülkenin söz konusu listelerde yer alıp almamasına, vergi sisteminin kriterlere uyumuna ilişkin detaylı bir inceleme ve değerlendirme sonrasında karar verilmektedir. Listelerde yer alan ülkeler sürekli izlenmekte ve ülkelerin aldıkları aksiyonlar ve taahhütlerin yerine getirilip getirilmediğine göre listeler yılda en az bir kez güncellenmektedir.
Söz konusu listelerin yayımlanmasına Aralık 2017 tarihinden itibaren başlanmıştır. Türkiye’nin başından beri “gri liste”de yer aldığını söylemek yanlış olmaz.
Hatırlanacağı üzere Konseyin bir önceki toplantısı 22 Şubat 2021 tarihinde yapılmış ve yayımlanan listelerde 12 ülke “kara liste”de yer alırken, Türkiye’nin “şimdilik” “gri liste”de kalmasına karar verilmişti. Söz konusu raporda Türkiye’nin “Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması” ya da ikili anlaşmalar ile otomatik bilgi değişiminde bulunması başlığı altında, 31 Mayıs 2021 tarihine kadar taahhütte bulunulması ile 27 üye ülke ile otomatik bilgi değişiminin 30 Haziran 2021 tarihine kadar aktive edilmesinin altı çizilmişti.
Konseyin son toplantısı ise 5 Ekim 2021 tarihinde yapıldı. Yayımlanan raporda ise “kara liste”de yer alan ülke sayısı 12’den 9’a düştü. Kara listede yer alan 9 ülke; Amerikan Samoası, Fiji, Guam, Palau, Panama, Samoa, Trinidad ve Tobago, Vanuatu ve ABD Virjin Adaları’dır. Bu 9 ülke bir önceki raporda da kara listede yer alıyordu, ancak daha önce kara listede yer alan Anguilla, Dominika ve Şeyseller bu sefer “gri liste” ye alındılar. Gri listede yer alan diğer ülkeler ise Barbados, Botsvana, Kosta Rika, Hong Kong, Jamaika, Ürdün, Malezya, Kuzey Makedonya, Katar, Tayland, Türkiye ve Uruguay. Mevcut durumda 15 ülke “gri liste”de yer alıyor. Yukarıda da belirttiğim üzere Türkiye uzunca zamandır gri listede kalmaya devam etmekle birlikte Ekim 2021 itibarıyla güncellenen listeye katılan ülkeler Kosta Rika, Hong Kong, Malezya, Kuzey Makedonya, Katar ve Uruguay’dır.
Yıllar itibarıyla değerlendirildiğinde söz konusu listelerin en önemli etkisinin ülkelerin vergi sistemlerinin gözden geçirilerek, daha adil bir küresel vergi sisteminin oluşmasını teşvik etmek olduğu görülmektedir. Özellikle “kara liste”, AB’nin vergi kaçırma, vergiden kaçınma ve vergi konularında adil ve şeffaf olmayan ülkeler ile savaşında önemli bir silah görevi görmektedir.
5 Ekim 2021 tarihli Raporda Türkiye ile ilgili neler var?
- Türkiye’nin bütün üye ülkeler ile efektif bilgi alışverişi yapma şartı tekrar edilmekte,
- Türkiye’nin diplomatik ilişkisi olduğu tüm üye ülkeler ile 30 Haziran 2021 tarihine dek otomatik bilgi alışverişinin aktive edilmesi taahhüdü hatırlatılmakta,
- Türkiye’nin bazı üye ülkeler ile bilgi alışverişini aktive edilmesine ilişkin almış olduğu ek aksiyonlar belirtilmekte, ancak taahhütlerin tam olarak yerine getirilmesi ve üzerinde mutabık kalınan uluslararası standartların karşılanması için Türkiye’den tüm üye ülkelere efektif bilgi alışverişinin gerçekleştirilmesi için teknik çalışmanın yapılması gerektiğinin altı çizilmekte,
- Türkiye’nin bu alanda kaydettiği ilerlemenin halen taahhütleri tam olarak karşılamadığı belirtilmekte,
- 2020, 2021 ve sonraki yıllara ilişkin bilgilerin OECD takvimine ve otomatik bilgi değişimi standartlarına uygun olarak tüm üye ülkelere gönderilmesi gerektiği yinelenmekte,
- Türkiye’nin biran önce üye ülkeler ile çift taraflı teknik çalışmalara başlaması ya da söz konusu çalışmalara devam etmesi ve efektif olarak bilgi alışverişinin 31 Aralık 2021 tarihinden geç olmamak üzere en kısa sürede gerçekleşmesi için mevcut teknik sorunların çözüme kavuşturulması talep edilmekte,
- Bilgi alışverişinin efektif bir şekilde gerçekleşmesinin Türkiye ve AB arasındaki vergi konularında işbirliğine katkı sağlayacağı ve ülkelerin ortak çıkarına olacağı değerlendirilmekte,
- Bilgi alışverişinin tüm üye ülkeler ile efektif bir şekilde gerçekleşmesi için Türkiye’nin kaydedeceği teknik ilerlemenin yakından takip edilerek izleneceği belirtilmektedir.
Sonuç olarak, 5 Ekim 2021 tarihli Avrupa Konseyi raporuna göre Türkiye’nin tüm üye ülkeler ile otomatik bilgi değişimine ilişkin taahhüdünü en geç 2021 yılı sonuna yerine getirmesi ve anladığımız kadarıyla “teknik sebepler” nedeniyle bilgi alışverişinde gecikme yaşanan 2020 yılı bilgilerinin de bu kapsamda değişime edilmesi beklenmektedir. Hatırlanacağı üzere 2019 yılı finansal hesap bilgileri de otomatik paylaşıma konu edilmişti.